Fîyetê Kîloyê Mastî

Yew beqalo şinasî esto, keyeyê ma ra epey dûrî yo la ancî zî ma mast û penîrê xwu enê beqalî ra gênê. Wexto ke mastê ma qedîyeno, ez şan de telefon kena vana “Ma rê serê sibayî yew satilê mastê başî abirne.” Yan zî eke penîrê ma tay bimano, ancî ez telefon kena vana “Eke penîro baş bêro, xebere bide ma.”

Mast û penîr dewanê derûdorê Diyarbekirî ra enê beqalî rê yeno. Satilê mastî, ez şina ana. La penîr, xanime şina, eke biecebno, gêna ana. Ez bi xwu ne hende penîr ra fam kena ne mast ra. Ez şina ke beqalî mi rê satilê mastî abirnayo, nameyê mi ser o nuşto. Ez vana “Deynê mi çiqas o?” Beqal çi vajo, ez dana û mastê xwu gêna yena. Ez ne zana satil de çend kîloyî mast esto, ne zî ez zana fiyetê kîloyê mastî çend o. Ez nêpersena.

Ez ewro ancî şiya mi beqal ra satilêk mast girewt ard. Ez kuçe ro tadîyaya, mi dî yewî mi dima veng da va “Hêy, te kîloya mast bi çi kirrî?” Ez fetelîyaya ke yewo darqewan, emrê ey dorê hewtay serrî, ho gamanê xwu hîra-hîra erzeno û wet ra yeno. Mi lingê xwu sist kerdî, mi va “Ez nizanim kîloya mast bi çi ye.” Mêrikî tavilî cewab da va “Wehh! Tu çawa nizanî?” Mi va “Ez tenê dibêjim ‘deynê mi çi ye’ û beqal çi bêje, ez heqê wî didim.” Mi dî, mêrikî destê xwu yo raşt akerd, herçene ra berd û ard, tedir zî va “Tew tew tew! Tu jî dibêjî ez mêr im!” Ez xwu rê peşmirîyaya û mi rayirê xwu dewam kerd. Ez vajî se?

Verê cû zafê semtanê Diyarbekirî de kesî fiyet nêpersayne, bazarî nêkerdêne. Diyarbekir de eno yew kultur bi. Mesela, semtê Berê Koyî de ti bişiyêne yew dikanê qondereyan û to xwu rê citeyêk qondereyî bicebenayne, eke to dikandarî ra bivatêne fiyetê înan çi yo, yan to bazar bikerdêne, dikandarî wina nermek vatêne “Abê, çarşîya Melîkehmedî de, hetê Berê Mêrdînî de qondereyê hîna başî estê.” Yan zî eke ti bişiyêne yew qesab ra çend kîloyî goşt û tayê qîyme biherînayne, eke to bivatêne “Kîloyê goştî bi çi yo?” Bi eynî hawa, qesabî bi nezaket vatêne “Abê, Berê Mêrdînî de goşto hîna baş esto.”

Eno kulturo ke ez vana tiya ra heta davîst-hîris serrî verê cû zî estbi. Esnafî û mişterîyê semtanê sey Berê Koyî, Yenîşehîr û Ofîse elît bî. Zaf eyb bi ke fiyet bipersê yan bazarî bikerê. Xwura esnafan zî çî zêde nêrotêne. Mişterî vatêne “Westa, deynê mi çi yo?” Esnafî zî heqê ci vatêne. Esnafanê enê semtan çiyo bikalîte rotêne la zêde nêdayne, heqê ci çi bo, hende.

Labelê seba ke şarê dewan semtanê sey Berê Mêrdînî û cadeyê Melîkehmedî ra, dorûverê Hala kane ra alvêr kerdêne, coka esnafanê ê doran xûyê dewijan gore, fîyetê her çî ewilî zêde vatêne, dima netîceyê bazarkerdişî de ardêne war. Êdî çi qefelna.

Ez zî Diyarbekir de eno kultur de biya pîl. Ez hema zî nêzana esnafan ra fiyetê çiyan bipersî yan bazar bikerî. Mesela, yew qesab esto, ez vana qey hîris serrî ra vêşêr o ma goştê xwu uca ra gênê. La mi qet nêpersayo nêvato “Kîloyê goştî çend o?” Ez vana “Deynê mi çiqas keno?” Mêrik çi vajo, ez gêna dana. Labelê raşta ci, nika esnafê Diyarbekirî êdî heme biyê sey esnafanê semtê Berê Mêrdînî û sûka Melîkehmedî. Xwura şarê Diyarbekirî zî êdî pêro dewij ê. Apartmanan de ronişenê la dewij ê. Bi hal-hereketê xwu, bi vengê xwu yo qebe, bi qerebalix û teperepê xwu, bi uslûbê xwu...

Tenya ziwanê xwu terk kerdo û Tirkîya qebe ya Diyarbekirî qisey kenê: “Hela baxîsen qardaşşş!”

Par ancî rojêk ez şiya mi eno beqal ra mast ard. Tam wexto ke ez beqal de biya, yew dewijî bi erebaya xwu dades satilî mast û gelek zî hakî ardbî. Labelê şiyayiş de beqalî ra di kolî hakê zîraetî herînayî. Mi meraq kerd, coka mi persa va “Heyran, to bi xwu dewe ra hakî ardî dayî beqal. La ti beqal ra hakanê zîraetî gênê!” Mêrikî va “Eyla hakê ma vayî yê, hakê zîraetî ercan ê.”

Fekê mi akerde mend. Mêrik hakanê organîkan roşeno, hakanê zîraetî gêno beno dano tutanê xwu!