Micadeleyê Dersa Kurdî - II

Ez û erebaya xwu Bro ma seba Kurdî kewtîme rayan la ma çerkezî zî dîyî, bîme meymanê çerkezan zî. Herhal di qewmê wayirê esaletê giranî yê Tirkîye kurd û çerkez ê. Ez bi naskerdişê çerkezan zaf memnûn biya. Derheqê ziwan û tarîxî de hesasîyetê înan zî sey ma kurdan zêde yo. Ê zî qasê heme miletanê Tirkîye tirkperestî ra şîkayetkar ê. Senî?

Serra 2019 de Îstanbul de Bilgi Üniversitesi de yew kombiyayiş virazîya. Yew kombiyayişo miyanneteweyî bi. Prof. dr. Bülent Bilmezî serokatîya enê îşî kerdêne. Bülent Bilmez Dêrsim ra yo, Bilgi Üniversitesi de serokatîya beşê tarîxî keno. Terteleyê Dêrsimî ser o şixulîyeno û raporê ey zî muhîm ê. O wext hem Ewropa ra destek girewtêne hem zî seba Yewîya Ewrppa rapor hadre kerdêne. Eno rapor zî ziwanê Kurdî, Çerkezî û Lazî aser o bi.

O kombiyayiş de min û yew çerkezî ma yewbînî şinasna. Kafkas Dernekleri Federasyonu ra yew peyayo Qeyserîyic bi, Pınarbaşı ra bi. Muhîmîya Pınarbaşı eno yo ke zafê şarê ucayî kurd û çerkez ê.

Usmanîyan mabeynê serranê 1820-1880 de seba ke kurdan kontrol bikerê, çerkezî ardê Samsun ra heta Mêrsîn ca dayo înan. Meraş, Mêrsîn, Qeyserî, Amed, Çewlîg, Mûş de Çerkezî îskan kerdê.

Tirkîye de ziwanê Çerkezî zî di qismî yo, e-mekteb de wîna qeyd biyo: Çerkezce Adigece, Çerkezce Abhazca. Adigey û abhazî sey zazayanê ma yê ke kewtê rayirê xeletî ser û vanê “Ma Kurd nîyê”, ê nêvanê “Ma Çerkez nîyê”, nêkewenê yew galegalê winasî miyan.

Hetê dînî ra zî çerkezî di qism ê: misilmanî û xirîstîyanî. Di alfabeyê înan estê: Krîlî û Latînî. Abhazî Xirîstîyan ê, alfabeya Krîlî şixulnenê. Dewlete înan rê bi alfabeya Latînî kitabî hadre kerdê. Çerkezan bi alfabeya Krîlî zî kitabî waştî la dewlete qebûl nêkerd. Dezgeyê Tehlîm û Terbîyeyî semedê yewîtîya alfabe tenya bi alfabeya Latînî kitabê derse hadre kerdî.

O çerkezo ke ma yewbînî şinasnabi, va “Şima kurdî zen kenê ke tenya şima dewlete ra tersenê. Nê, ma çerkezî kurdan ra zêdeyêr tersenîme, çimkî ma dest de dahîna zêde çî esto.” Mi va “Senî?” Ey zî wina îzeh kerd:

“Serra 2012 de, wexto ke dersa weçînita dest pê kerd ma zî waşt Qeyserî- Pınarbaşı de dersa Adigeyî bidîme. Mektebê ma, wendekarê ma, mialimê ma, midûrê ma heme çerkez bî. Kêmîya ma tenya cesaret bi. Yanî eke ti raşte bipersê, askerîye de, emnîyet de, êyê ke statuyo berz de yê, heme çerkez ê. Wendekarî meşte bîro biwazê bibê polîs yan zî esker, yew îhtîmalo pîl esto ke dewlete înan nêgêro emnîyet yan zî eskerîye, vaco ‘Enê wendekarî bölücî yê, înan dersa Adigeyî girewta.’

Tersan ra ma resmîyet de Quran û Sîyer tercîh kerdî la bi nimitkî ma dersa Çerkezî da. Bi enê dersan eno ters bineyke vila bî. Tabî, ma çend serrî miyan de dî ke dewlete vengê xwu nêkena. Ma bîme rehet û dersa Çerkezî zêde kerde.”

Aqil û ferasetê çerkezan mi gore baş biyo. Verî yew derse daya, nika zêdnayê. Her sere heşt bajaran de; Bursa, Qeyserî, Îzmîr, Bolu, Meraş, Sêwas, Mêrsîn û Kocaelî de qasê hezar-hezar û panc sey wendekarî dersa Çerkezî vînenê. Mialimê Çerkezî Kayseri Üniversitesi û Düzce de perwerde benê.

Ez û erebaya xwu Bro seba Kurdî kewtîme rayan, ma çi dî çi nêdî û ma çi vînenê, çi nêvînenê, Homa zano. Ezim û sebir Ellah.