Murad Canşad / Nuştox

Tirkîya de 12ê êlule de seba referandumêkê muhîmî şar şî sindoqan ser. Sindoqan ra %  58 ‘ya’ %  42 ‘ney’ vejîya. Nê referandumî de şarî seba vurnayîşê 26 hukmanê Qanûnê Esasî ray da.

Referandum de pozîsyonê kurdan xeylê ame munaqeşe kerdene. Meylê kurdan çi yo, kurdî do çi qerar bidê?  

Bêguman, sey heme miletan mîyanê kurdan de zî cîya-cîya meylî estê. Mumkin nîyo ke yew milet pêro-pîya eynî çîyî bifikirîyo, bivajo û bikero. Coka mîyanê nê munaqeşeyan de organîzasyonanê kurdan meylê xo eşkera kerd. Kêmî bibê zî qismêkê kurdan, qerarê ma ‘ya’ yo vat. Qismêkê kurdan ‘boykot’ vat. Çîyo ke kurdan xo mîyan de munaqeşe kerd ‘ya’ û ‘boykot’ bî. Meylê kesî ‘ney’ ser o nêbî. Xora ‘ney’ yeno manaya statukoperestîya Tirkîya ke no zî karê kurdan nîyo. Çî ke ameyo kurdan sere de, nê zihnîyetî ra yo.

Rastê ci, zerrîya kurdan de ‘boykot’ ney, ‘ya’ estbî. Zêde ra zêde kurdan waştênê ke (bi)şorê sindoqan ser, ‘ya’ bivajê. La înan xeylê bajaran de yê xo ra feraxet kerd, kamera sîyaye naye zerrîya xo ser.

Qey wina bî?

Tayê meqamê ke ewro zêde ra zêde sîyasatê kurdan binê kontrolê înan de yo, waşt ke tayê çîyan ser o hukmatî reyde bazarîye bikerê. No çîyo nimite nîyo. Elem-eşkera beyanatî ameyî dayene: Ma hetanî roja peyêne pabeyê ci manenê, xora ke hukmatî şertê ma qebul kerdîy… Şertê ke ameyênê vatene tayê eşkera bîyî, tayê nimite mendî. No mezat de çi ke kewt para ma!  

Tayê çîyan ser o bazarîye kerdene rast a yan xelet a? Bî nezerê mî xelet nîya. Sîyaset de çîyo winasî beno. La wexto ke prensîbî û pragrmatîstîye ca bivurnê, prensîbî kîştêk de bimanê, meydan pragmatîstîye rê bimano; no sîyaset, sîyasêtêko rast nîyo.

Ancîna zî ganî merdîm adirbesê nê demî çiman ver ra dûrî megêro. Adirbeso ke mabênê 13ê tebaxe û 20ê êlule de îlan bî, bî desteg ke sindoqan ra ‘ya’ bivejîyo. Cengî ke dewam bikerdênê û cenazeyî biamêyênê, cirmê ci hukmatî rê ameyênê birnayene, no zî bîyênê sebebê zêdebîyayîşê ‘ney’. Bi no hawa statukoperestan hine kerdênê noca û ucayê xo ra!

Kurdan qey kemera sîyaye naye zerrîya xo ser!

Kurdan tarîx de parçe-purçebîyayîş ra, xoperestîye ra, keyeperestîye ra, eşîrperestîye ra zaf anto. Çîyo ke zerrîya kurdan ci ra tewr zêde recîfîyena, xo mîyan de parçebîyayîş o. Mîyanê kurdan de refleksêko winasî esto: Rast-xelet muhîm nîyo; qisaya ma yew biba, ma pêro-pîya eynî çîyî bîvajê û eynî çîyî bîkerê, bes o.

Rast a, ganî mîyanê kurdan de êdî sey verênî parçe-purçebîyayîş, ceng û pêrodayîş, zor û çimtersnayîş mebo. Ganî mîyanê kurdan de rayîrêko muşterek, sîyasetêko muşterek bibo. La ganî no rayîr û no sîyaset goreyê prensîban bibo, goreyê menfeatê kurdan bibo. Senî ke di çîyanê xeletan ra yew çîyo rast peyda nêbeno, çend mîlyon xeletîyan ra zî yew rastîye peyda nêbena.