“Ehmedo, Payîz o, Ver bi Zimistan o…”
Badê vîst û heşt serran, par hamnanî ez şîya Dîyarbekir. Çendik û çend serrî yo ez Ewropa de Serra Şewate ser o xebetêna ku binusnî, bikerî yew belge. Di a serre yan ê serran de, welatê ma de se bî? Elî Heyder û Elî Barûtî se kerd… Dewî bi çi qayde û tewirî veyşnîyay. Wexto min dimayê na mesela de vazdayne, ez şîya dewe. Hefteyke ez ê cayan de menda. Min û dostanê kanan ma jobînî dî. La ê çende rocê ku ez ewca bîya, odaya keyê dedê min veng nêmende.
Ez şîya Licoke (**) dostê xwi Wisifê Berberî hete. Hayîya min te ra bîbî ku çeteyanê (korucu) Qenderhelî (***) lacê dengbêjê herêmey ma, Dedo Eliyê Mihikî di mîyanê dewe de bi derban, çiwan û kerran dawo sereyê cê ro û kişto. Elîyê Mihikî hevalê babê min bî û ez verî ra te ra vana “Dedê.” Helbet ez şîya min dedê xwi zî zîyaret kerd û fathayke şehîdê lacî rê wende.
Dedo Elî hem dengbêj û hem zî çîrokbêj o. Licokicî mirîdê nexşebendîyan bî… Min Dedo Elî ra persê Serra Şewate û Şêx Fexrîyê Keyê Bokarikî kerd. Min rê henî qal kerd û va: “Dêra [deyîre] ku xanimey Şêx Fexrî Şayda ê ser o vata, ez zana. La tût nizd de hamewo kiştişî, ez nêeşkena bi vengo berz, miqamê dêran to rê vacî.” Min rê bi miqamê dêran nê, bi vatiş va û min zî nuşte. Hendî ez a şewe ewca keyê Wisifî de menda. Dedo Elî zî nêşî keye, min hete mend. Heya siba îna derdê xwi min ra vatî û min zî goştarî kerd. Ena dêre zî ê ay wextî ya, yan zî wextê Serra Şewate de hameya vatişî. Birîna Eşîrey Keyê Axan a. Dedê Elî bi vatiş min ra va û min zî nuşte.
Ena dêrey Ehmedê Keyê Axan, peyê serewedartişê Şêx Seîd Efendî û tefnayîşê şerî de, ê ku serê koyan de mendbî teslîmê dewlete nêbîyêne, yîne ser o hameya vatişî. Wexto merdim goştarîya ena dêre keno, merdim hayî ro ci beno ku ay wextî de çi qewmîyawo. Birînî di cendekê welatê ma de çiqas xidar û kûr ê. Derdê dewêke yan eşîrêke rê hubrê pênûsan [qeleman] qîm nêkeno… Yenîyê [hênîyê] çiman verê enî derdan de benê ziway, dalpeyke aw tede nêmanena… Sole çiman de bena zêde û vînayîşê çiman beno kemî, merdim vernîya xwi nêvîneno. Macirêkew nenas, lacê pergaley [sîstemê] faşîzmî, ku ma ziwanê cê ra fam nêkenê, hamewo verê keyê ma û dozey rihê ma keno. Çîyo ku ma ra wazeno, qebûl nêbeno. Homa cor de seyin [senî] qebûl keno, merdim nêvîneno… A serre ser o kerr û lal o, vengê cê nîno… La lacêkew nenas namey Anqara ser o hamew, bi çîke qayîl nêbeno, ma ra rih wazeno. Bi weqeyê zerdan, lavayî û ricayan hêrsê yê nêrûşeno. Îla-bîla zey xwi keno… Day Ehmedê Keyê Axan Yuzbaşî Delû Fikrî ra vana: “Ez o hîrê rey to rê berzî mêzîn altûnano…” La laceko nenas cewabê Eyşa may Ehmedî bi ziwanêkew bîn dano. Te ra vano: “Ehmedê to lacê Mûsê Kê Axan o, çetebaşîyê şêxan o… Fermanê cê Enqera ra vecîyawo, ez yê kena nîşaney gulano” nê nê “ez o yê bikşî bi singuyano.” Eno laceko nenas endêke wişk cewabê Eyşa rebene dano. Yuzbaşî Delû Fikrî bêrewa, bêîman o, kafirêkey deyştey Gumrî, xozêkey serê koyan o. Qismetê xwi merdimatî ra nêguroto, kovîyê Geliyê Bargan o. Qasê mîsqalê zere merdimatî nêzano.
Ew [o] keso ku ena dêre baş biwano, go rewşê ew [ê] çaxî bivîno bi çimano, hîs bikero bi hişê însanano, lawirîyey roman bivîno bi wirdî [her di] çimano…
Dedê min Eliyê Mihikî, pîrê serran min ra bi enî miqamî dêrey Ehmedê Keyê Axan vano:
Ehmedo, payîz o, ver bi zimistan o
Vewre newe guroto serê koyano
Delû Fikrî hamewo
Pey banan de rûnișto serê sendelîyano
Ehmedê min ser o girêdano ewraq û mezbetano
Ehmed may xwi ra vano:
Hela șore Delû Fikrî ma ra se vano?
Eyșe șina kol bena qûnderano
Delû Fikrî ez kewta bextê to
Ti biko bexê Elayo
Ti Ehmedê min nêkerê mehkûmê koyano
Ez o hîrê rey to rê berzî mêzîn altûnano
Delû Fikrî te ra se vano?
Vano, ez o Ehmedê to bikerî mehkûmê serê koyano
Yan ez o bikerî nîșaney gulano
Yan ez o bigîrî bi destano
Ehmedê to lacê Mûsê Kê Axan o
Çetebașîyê șêxan o
Fermanê cê Enqera ra vecîyawo
Ez o yê bikșî bi siguyano
Ehmed may xwi ra perseno
Delû Fikrî ma ra se vano?
A vana: lacê min
Min te ra vato
Ez o to rê berzî mêzîn altûnano
Yê qebûl nêkerdo
Vato ez yê kena nîșaney gulano
Eyșê! Ez nana di mardey yê
Ez qurișê peranê xwi pê nêdano
Ez lacê Mûsê Kê Axan a
Neyarê dînê tirkan a
Wele ez o heya șan
Te ra bikișî hîris û hîrê mêrdano. (****)
__________
(**) Licoke, dewêka Licê ya, mintiqaya Pêşêkevirî de ya, bi tirkî nameyê aye kerdo “Çavundur”.
(***) Qenderhel, dewêka Hezroyî ya, bi tirkî nameyê aye kerdo “Sarıerik”.
(****) Mi ena dêre 18-19.05.2010 de, di Licoke de fekê Elîyê Mihikî ra arêda. Elîyê Mihikî 1927 de amewo dinya. Kird o, musluman o, kurmancî dêran vano. Kurdkî (kirdkî, kurmanckî) û bineyke tirkî zano, wendiş û nuştişê ey çin o. Hema xwi ser o yo.
Şîrove Bike
Yewna rê bişawe 
Prînter Bike
Acor
