Embazanê erjayeyî--
Ez fehm nêkena çira teberê nuşteyanê Kurdkî de bi Tirkî zî şîroveyî estê. Bi raya mi demêko nuşteyêk bi ziwanê ma yo, gerek şîroveyî zî bi ziwanê ma bê. Çira şîrovekar bi Tirkî nusenê? Çira keyepelê ma nê şîroveyan weşanayena? Eke merdimêk zanayeno biwano, şêno fehm bikerî çira bi ziwanê ma şîrove nêkeno? Ez ser nameyê xo wendoxan ra ricakar a ke nîqaşê xo, fikrê xo zî bi Kurdkî ma rê bivajê.
Keyeawan bê.
Girdîya Karakteran : 
02 Tebaxe 2010 Dişeme 10:09
Dêrsim de 24 Saetî - I
Nuşte: Roşan Lezgîn
Reya verêne çileyê serra 1985î de bi şewe ez mîyanê Dêrsimî ra vîyarta. Ez Erzingan ra ameyêne. Şewe bî, puk bi, vewre sey simerî varayêne. Koyanê mîyanê Erzingan û Dêrsimî de rayîr gêrîyabi. Ma ra ver grayderêk rayîr ra vewre rutêne û hetanî ke ma ko ra xelisîyay otobusa ma zî hêdî-hêdî ey dima şîyêne.
Reya diyine, roja 30.07.2010 de, kele-kelê germê hamnanî de ez şîya Dêrsim. Herçiqas mi her tim Dêrsim meraq kerdo, her tim mi waştêne ez şirî Dêrsim ra bigêrî la eynî sey nuştişê nê nuşteyî, ez şîyayîş û nêşîyayîş de dudil bîya. Sedemê dudilîya mi no bi ke, qasê aşm û nêm verê cû kênayêka şinasî ya dêrsimije ke Merkezê Ciwanan yê Beledîyeya Dêrsimî de xebitêna, mi ra vatbi ke emser festîvala Dêrsimî de ma seba wendişê şîîran venga to danê. La hetanî destpêkerdişê festîvale ra di rojî ver zî tu xebera mi çîyêk ra nêbîye. Tesadufen yew keyepelê kurdkî de mi programê festîvala 10. yan Munzurî dî. Xora program destpêkerdişê festîvale ra tena di rojî verê cû îlan bibi. Mi ewnîya, programêkê wendişê şîîran de nameyê mi zî esto. Program roja 3. ya festîvale de, yanî, roja 31.07.2010, saete 15.00 de, parka Îsmet Paşayî de virazîyayêne. Program de mi ra teber, nameyê Sennur Sezer, Ezmanê Karî, Namik Kuyumcu, Dedocan, Ehmed Ronîar, Mehmet Çetin û Deniz Gunduzî zî estbîy. Deniz Gunduz moderatorê programî bi la ê bînî heme şaîr ê.
.jpg)
Verê bendawê Pêrtage de ma pawibê vapure yê
Ne beledîyeya Dêrsimî ra ne zî komîteya organîzekerdişê festîvale ra tu kes ro mi nêgêrabi. Coka şîyayîş û nêşîyayîş de ez teredud de bîya. Esas, mi nêwaştêne ke ez şêrî. Mi eşnawitbi ke Deniz Gunduz ha Dêrsim de, coka ez bi telefon ey gêraya. Denizî va, “Nuştoxê ma yê kirmanckî eke bêrê û şêrê bi Dêrsim, hol beno.” Naye ser o mi qerar da ke ez şirî. Xora kar û halê ma kurdan wina yo. Ma tu karêkê xo rast û durist nêkenê! Axir roja 30.07.2010, saete 09.00 de ez Dîyarbekir ra ver bi Dêrsim kewta rayîr. Saete 14.00 de ez resaya bi Dêrsim.
.jpg)
Kela Pêrtage mîyanê awa bendawî de tena menda
Seke mi kitaban ra wendbi, seke mi fotografan de dîbi, manzaraya tebîetê Dêrsimî, bitaybetî koyê berzê daristanan ra kesk, awa çemê Munzurî ya kewîye, zinarê sûrelayî, zaf rindek bîy.
Şaristanê Dêrsimî
Ez ke dekewta şaristan mi a kêneka dêrsimije ke verê cû mi ra vatbi ma venga to danî, ez bi telefon aye gêraya. Va, “Temam, ez yena.” Mînîbuse ez meydanê nêzdîye bînaya beledîye de ronaya. Ez şîya serê dêsê hewşê beledîye de epey wext ronişta la kêneka ma ra tu xeberêk nêvejîya. Dima ez telefonî reyde Qemerî gêraya. Qemer şarê Gimgimî yo. O zî Merkezê Ciwanan yê Beledîya Dêrsimî de xebitêno. Qemerî va, “Bêre cor, qatê yewinî.” Qemerî ez berda yew oda, kêna û lajekêk ke emrê înan dorê 30 serran o, uca yê. Kurmanckî qisey kenê, çay û cixara şimenê. Qemerî ez bi înan daya şinasnayîş. Ez serê yew sendelîye de ronişta, Qemer şi. Ez epey wext ronişta. Dima, lajekî yew fîşê arayî û çar hebî zî fîşê werdî day mi û va, “Min ji te re li Demir Otel cî eyar kir, ev jî fîşên xwarinê ne.” Mi yew broşurê programê festîvale girewt û ez vejîyaya teber.
Ez beledîye ra vejîyaya, mi nat û wet persa. Axir mi Demir Otel peyda kerde. Ez gelek rincan bîya, ez vêşan bîya. Mi va ez bineyke xo derg bikerî, dima yew awe leşa xo ro kerî û bêrî war nan biwerî. Otêldarî qatê tewr serinî de, odaya ke hela şanî tîjî dana piro, daye mi. Otele hîris-çewres serrî verê cû virazîyaya. Seba ke nîyetê wayîrê otêle esto ke no payîz bîna birijno coka tu mesref ro otêle nêkerdo. Qulika hewagirewtişî ya tuwaletî, ro zereyê oda abena. Fayansî heme rijîyayê, musluxî şikite yê. Dêsê hetê rastî ke tîjî dana piro û serbanê oda sey firine tanî danê. Ne klîma ne vantilator, çîyêk çin o. Mi çanteyê xo oda de rona, ez nêşaya panc deqayî tede nefes bigîrî. Mi da piro ez ameya war.
Badê ke mi yew lokante de nan werd, mi ewnîya broşurê programî ra, saete 17.00 de salona DAKADî (Dersim, Alevilik, İnanç ve Kültür Akademisi) de yew panel esto. Mi nat û wet persa, axir cayê panelî dî. Panel de Mehmet Bayrak, Pîr Alî Balî, Sabir Güler û Alî Koyluce qiseykerdox bîy, rojnameger Şukrî Yildiz zî moderator bi. Moderatorî va, “Rayîr ra qeza bîya, yew merdo, Sabir Güler zî lingê ey şikîyayê, nêameyo.”
Sûka Dêrsimî de bi deshezaran însanî estbîy, sey maseyê gola Îbrahîm Pêxamberî xilxilîyayêne la panel de zêde kes çin bi. Ê ke amebîy panel zî, zafê înan bicîdîyet panel goşdarî nêkerd. Tayê weriştêne şîyêne, tayê ameyêne.
Panel de, mi qiseykerdişê Pîr Alî Balî, Alî Koyluce û rojnameger Şukrî Yildizî ra zêde çîyê fehm nêkerd, mi nêzana vanê se. Mesela Pîr Alî Balî wina va: “Cinîyênê, ez pîrê elewîyan a. Gama ke şima mi reyde qisey kenê, sey pîrêk, sey babî, bira yan camêrdêk ney, seke ez waya şima ya, wina mi reyde qisey bikêne.” Nê vateyî ameyêne çi mana, mi fehm nêkerd. Labelê senî ke tayê melayê ma mîyanê cematan de, camî de, cayê şînan de derga-derg sanikan qisey kenê, ey zî winî qisey kerd. Qismê persan de, ewnîya ke kesî ey ra çîyê nêpersa, nişka ra va: “Ganî şima yew perse mi ra zî bipersê!” Axir badê ke xo ra zî yew perse da pers kerdene û lakê qiseykerdişî girewt destê xo, êdî hetanî ke çend rey ame îqaz kerdene fek qiseykerdiş ra veranêda.
Mehmet Bayrak, Pîr Alî Balî, Şukrî Yildiz, Alî Koyluce
Qiseykerdişê cigêrayox Mehmet Bayrakî gelek hol bi. Ez wazena qiseykerdişê ey ra bi kilmîye tayê anekdotan tîya neql bikî. Va: “Tirkîya de di tarîxî estê; tarîxo resmî, yanî tarîxo zureyin û tarîxo rastkên, yanî tarîxo ke cigêrayoxê rastkênî nusenê. Goreyê tarîxê rastkênî ra, goreyê belgeyanê ke mi tesbît kerdê ra, serranê 1921-22 de mîyanê kemalîstan û îngilîzan û fransizan de çend peymanê nimitkî virazîyayê. Nê peymanan de qedera kurdan tayîn bîya û kurdî roşîyay. Nê peymanê nimiteyî dima bîy bingehê peymana Lozanî.”
Mehmet Bayrakî wina dewam kerd: “Tirkî vanê, kurdan 29 rey sere darto we, ma 29 rey serewedartişê kurdan şikito. Na zurî ya. Tarîxê komara Tirkîya de tena di hereketê kurdan estê: Hereketê Kurdan yê Serra 1925î û Hereketê Kurdan yê Agirî. Yê bînî heme te’dîb – tenkîl – teqtîl – tehcîr – temsîl – temdîn – tesfîye yê, yanî Tyê lanetbîyaye yê. Bingehê serewedartişê serra 1925î de rêxistina Azadî esta. Serekê na rêxistine efserê kurdî bîy. Şêx Seîd bi xo yew merdimêko dîndar bi, tena yew nefer bi, dima daxilê na rêxistine bibi. Badê ke kemalîstan serekê rêxistina Azadî tepîştîy, bêhemdîye ra hereket pêşengîya Şêx Seîdî de aver şi. Demeyê hereketê 1925î de 15 hezarî kurdî kişîyay. Goreyê nifûsê ê wextî ra na reqemêka zaf gird a, tam qetlîam o. Nê pêru belgekerde yê.”
Derheqê terteleyê Dêrsimî de zî wina va: “Seke şarê ma yo elewî zano û qal keno, hedîseyê Dêrsimî wina nîyo. Mistefa Kemalî û embazanê xo ta serra 1925î ra, badê şikitişê hereketê kurdan dest bi amadekarîya planê qirkerdişê Dêrsimî kerd. Înan o wext ra nayo xo ver ke kamcîn eşîra Dêrsimî qir bikerê, kamcîn eşîre wereznê. Maciran kam şaristan û qezayanê rojawanî ra vila bikerê. Heme çî plan kerdo. Dima, game bi game tetbîq kerd, hetanî ke serra 1938î de resay bi netîce.”
Mehmet Bayraqî va: “Ez wazena bi çend nimûneyan nîşan bidî ke rejîmê tirkan senî şexsîyetê însanan vurneno. Verî tirkperestîye moda bî. Tayê kurdî kewtîy binê tesîrê îdeolojîya tirkpereste, xo tirk hesibna, pesnê tirkîtîye da, bîy kemalîst. La nika sentezê tirk-îslamîye bîyo moda. Ez ewnêna devşirme û tayê kurdê ke eslê xo înkar kenê, nika ha tembûrê sentezê tirk-îslamîyan cenenê. Mesela, tirkperestanê verênan ra yew zazayanê ma yê hetê Sêwregi Ebûbekir Pamukçu estbi. Ey bi xo îtîraf kerd ke o dewlete reyde şuxulêno. Dima dewlete o heps ra bişert verada. Şi Swêd de bi dîrektîfanê dewlete cereyanê zazacîyîye da dest pêkerdene. Ebûbekir Pamukçu yew şîîra xo de tirkbîyena xo wina îfade keno:
BEN KİMİM?
Ben Oğuz um, be Oruc’um
Mertlerin beyi, Osman’ım ben
Çaldıran’da Ridaniye’de, Mekke’de
Müslümanlar’ın beyi Yavuz’um ben
At üstünde Mustafa Kemal’im ben
Adımız Türk,
Dilimiz Türkçe,
Türk’üm, Türk’üm ben”
Mehmet Bayrakî badê ke na şîîra ecêbe ya Ebûbekir Pamukçuyê zazacî neql kerde, dima wina dewam kerd: “Seke şima vînenê, camêrd xo verê tirkan de bi tirkîtîye îsbat keno, dima wezîfe gêno û mîyanê kurdan de cereyanê zazacîyîye dano dest pêkerdene. Eynî bi no şekl, nika tayê elewî zî weriştê mîyanê elewîyan de sentezê tirk-îslamîye vila kenê. Û tayê devşirmeyê sey Riza Zelyutî zî vejîyayê, tarîxê elewîyan nusenê. Bi no şekl hişê kurdanê nezanan danê têmîyan ro.”
Cigêrayox û tarîxnus Mehmet Bayrak
Qiseykerdişê Mehmet Bayrakî zaf erjaye bi. La her di panelîstanê bînan û moderatorî zêde firsend nêda ey. Mehmet Bayrakî behsê meselaya Xoresan ra ameyîşî zî kerd. Va: “Hetanî demeyê îmzakerdişê peymana Qesrê Şîrînî zî hema vajêne ke hetanî Dêrsim erdê Kurdîstanî binê destê sefewîyan de bi. Dewleta sefewîyan seba ke sînorê xo yê rojhelatî bipawo Dêrsim ra kurdî şawitê Xoresan. La verê cû zî kurdî Xoresan de estbîyê. Mesela, Ebu Muslimê Xoresanî kurd o. Kurdan demeyêk pêşengîya Ebu Muslîmî de hukm kerdo. Qismêk kurdî Xoresan ra agêrayê bi Dêrsim.”
Gama ke Mehmet Bayrakî nê malumatî day, mi dî mîyanê goşdaran ra camêrdêk werişt va: “Madem dêrsimijî seba pawitişê sînorê rojhelatî şawitê bi Xoresan, a game, ma şênê vajin ke dêrsimijî qareman û şerkar ê?” Mehmet Bayrakî va: “Dêrsimijî qareman bîyê, şerkar bîyê, ez nêzana. La ez nika ha vînena ke mîyanê dêrsimijan de elewîyîye nêmenda, ziwanê xo zî qisey nêkenê. Na qaremanî û şerkarî ya?”
Mehmet Bayrakî yew persa mi ser o, derga-derg qalê dînê Yaresanîye zî kerd. Va: “Elewîyîye eslê xo de Yaresanîye ya. Dînê Yaresanîye (Ehlê Heq) dînêkê kurdan o, la mîyanê tirkmanan û sewbîna miletan de zî vila bîyo. Tirkê elewî zî na grûbe ra yê. Reya verêne mi tesbît kerd û kitabê xo de nuşt ke Elewîyîye eslê xo de Yaresanî ya.”
Badê ke ez panel ra vejîyaya, mi şamîya xo werde la tersanê germî ver ez nêaftaraya şirî otêle, ez xo rê sûka Dêrsimî ra gêraya. Ez şîya fekê çemê Munzurî.
Na xebere 4378 rey wanîyaya
Şîrove Bike
Yewna rê bişawe 
Prînter Bike
Acor
ŞÎROVEYÎ
Teberê Nuşteyanê bi ziwanê Ma Şîroveyê bi Tirkî
Ayetê Torî
02 Sibate 2013 Şeme 08:18
GERÇEĞE TERSTEN BAKMAK…
Fexri (akt.)
GERÇEĞE TERSTEN BAKMAK…
Sayın Embaz’ın, ‘Önemli bir iddia‘ diye yazdığı şey aslında iddia değil, gerçektir. Bu dizeler, önemli bir asimilasyon istasyonu olan Dicle İlköğretmen Okulu’ndan 1963 yılında mezun olduktan hemen sonra, genç bir çocuk olarak öğretmenlik yaptığı dönemin ürünüdür. Bu dizeleri yazdığı dönemde, onun gibi bu okullarda şartlandırılan birçok Zaza, Kürt ve diğer halkların çocukları da farklı düşünmüyorlardı. Buradan bakınca, temel amacı asimilasyon olan bir eğitim kurumunda, üstelik sadece yoksul Zaza, Kürt köylü çocuklarını hedef alan bir yatılı okulda okumanın acılarını, sıkıntılarını anlamak zordur. Onun çocukluğundan beri edebiyata olan merakı öyle bir dönemde, ancak öyle şekillenebildi. Benzer kara çalmalar, değişik zamanlarda farklı kişilerce işlenmiştir. Yani insanı hayrete düşürecek yeni bir şey değildir.
Üstelik Ebubekir 18 yaşına bile girmemiş köy öğretmeni olarak bir batı kasabasında öğretmenlik yapmaya başladığında da fazla şanslı sayılmazdı; çocuk yaşta bir bozkır öğretmeni olarak, bir iki yıl sonra ülke çapında gelişen öğrenci hareketlerine da yabancı kaldı. Kaldı ki, 68 kuşağı devrimci gençliğinin savundukları en uç çizginin bile Kemalizm’de takıldığı, siyasi bilincin az geliştiği, hele de bugünkü olgunlukta olmadığı bir dönemden bahsediyoruz.
Bunları önemli bir iddia gibi verirken madalyonun diğer yüzünde ne olduğuna bakmakta da yarar var. Ebubekir, çok az aydının yapabileceği bir erdemli tavrın da adamıydı aynı zamanda; 80’li yılların başında Avrupa’ya geçmek için sınırın altında beklerken oradaki dostlarına kendini anlatmış, İsveç’e gittikten sonra kaleme aldığı ancak basmaya fırsat bulamadığı Halim Selim adını verdiği kitabını da açık yüreklilikle tüm dostlarına, arkadaşlarına okutmuş, kararlı bir tavırla, yüreklice, geçmişte kalan i yanlışlarından ötürü özeleştiri yapmıştı. İnsanlar onu, onun kişiliğinde bir düşünceyi karalamak için, her nedense bu saçma dizeleri ikide bir oltanın iğnesine takıp denize atarken, onun özeleştiri yapmış inançlı bir devrimci olduğuna değinmiyorlar her nedense. Özeleştir yapmış olmanın erdemin ölçüsü olduğunu görmek istemiyorlar. Doğruya doğru, eğriye eğri demek, haklıya hakkını teslim etmek de en az o kadar erdemli bir davranıştır…
Ebubekir benim kardeşim ama verdiğim değeri haketmeyen bir insan olmasa, kardeşim olması fark etmez. Onun ne kadar dürüst, inançlı, kararlı, halkını seven, mücadeleci bir kişi olduğunu biliyorum. Onun, siyasal kimliği dâhil, gelişim sürecini benden daha iyi bilen yoktur. Henüz hiçbir şey ortada yokken bile bu satırlara ilişkin 1969 Nisan ortalarında aramızda geçen bir konuşmanın ardından o talihsiz dizelerin geçtiği kitabın bulabildiği tüm kopyalarını, ben yanından ayrıldıktan hemen sonra, çalıştığı köy okulunun arka bahçesinde yaktığını da çok az insan biliyor.
Ebubekir çocukluk ve ilk gençlik yıllarını Dicle İlk öğretmen okulunda geçirmişti. Bu ve benzeri okullar, özellikle Zaza, Kürt köylü çocuklarını asimile etmeyi hedeflemiş, ırkçı baskıcı programlar yüklenmiş okullardı. Özelikle o yıllarda bu okullardan çıkan çocukların çoğu devlet resmi düşüncesinin ürünleri olarak hayata başlıyorlardı. Art arda faşist darbelerin geldiği, en devrimci olması beklenen öğrenci hareketlerinin bile Kemalizm’in çevresinde dolandığı (bu iddiamızda haklı olduğumuz bugün anlaşılıyor), ordunun devrimci bir idol olarak gösterildiği kısır bir dönemde, okulda edinilmiş edebiyat merakının insanı getireceği nokta herhalde bu olurdu.
İnsanın amaçlarına ters düşen bir çizgide olması bağışlanır bir durum değil elbette. Ancak yazdığı bu dizelerin içeriğine bakıldığında ne kadar çocukça duygularla yazılmış oldukları anlaşılıyor. Kaldı ki, o yine de bu çocuksu yanılgısından kaynaklanıyor olsa da, halkının, dostlarının, arkadaşlarının, hatta düşmanlarının önünde gerçek bir devrimci tavrıyla özeleştiri yapmıştır. Buna rağmen, birileri, her bahaneyi gerekçe yapıp bu dizelerden pay çıkarma yoluna gidiyorsa bu da onun, ya da onların sorunudur. Onun bunları yazdığı bu kadar önemsenirken, mücadelesi uğruna yaptıklarını hiçlemek inandırıcı, doğru bir tavır olabilir mi?
Demokrat olmak önemli bir duruştur; insanın görüşlerini özgürce belirtmelerini saygıyla karşılıyorum. Bu arada, iyi bir çözümleme yapmadan, yere sağlam basmadan yapılan saptamalar yapmanın da bir o kadar haksız olduğuna inanıyorum; bu halk diliyle kara çalmaktır. Ya da çamur at, izi kalsın anlayışıdır.
Bugün yayın piyasasında olmayan Komutan Z, diye bir kitap okumuştum üniversite yıllarımda (1969). Komutan Z, Yunan iç savaşında kahramanlık destanları yazarak gerilla komutanlığına uzanmış biridir. Bir gün, bir çatışma sırasında askerler tarafından yakalanır. O kadar çok işkence yapılır ki, umudunu yitirdiği bir anında, faşist asker komutanını uzattığı bir belgeyi imzalamak zorunda kalır. Sonradan gerilla güçlerinin yaptıkları bir operasyonda kurtarılır ve halkının arasına döner. Ona inanmış gerilla hareketi, silah arkadaşları, parti tekrar komutan olarak mücadeleye katılmasında ısrar ederler. O ise yaşadıklarını dürüstçe anlatır, sıradan bir gerilla olarak savaşa katılabileceğini, ancak yaptığı yanlışın ağırlığı altında komutan olmayı içine sindiremeyeceğini, söyler. Arkadaşları ise kararlıdırlar; savaş ortamında yaşanan güçlüklerin insanı istemediği yerlere götürebileceğini, ama önemli olanın inanç olduğunu; bu inanç canlı kaldığı sürece, baskı altında imzalanan belgelerin bir şey ifade etmeyeceğini söyler, ısrarla mücadeleye kaldığı yerden devam etmesini söyler, sonunda halkın Komutan Z’ye ihtiyacı oluğuna ikna ederler. O günden sonra Komutan Z bir kez daha destanlaşır. Bu destan adam faşizm yenildikten sonra demokratik Yunan parlamentosunda milletvekili olacaktır. Kitapta o devrimci komutanın gerçekte kim olduğu belirtilmez ama sonradan Yunan politikasına damga vuran devrimci bir siyasetçi olarak Yunan halkına hizmet ettiği biliniyor.
Bu noktadan bakıldığında sayın Embaz’a yanıt veren bir başka dostumuzun Öcalan’ı örneklemesini de doğru bulmuyorum. Öcalan’ın bir halkın demokrasi ve özgürlük mücadelesinin önderi olduğu, halkına büyük kazanımlar sağladığı gerçeğini görmezlikten gelmek kabul edilebilir bir durum değildir.
Sayın Embaz’ın ve onun gibi düşünenlerin yazdıklarımızdan gocunmasınlar. Bu bir suçlama, kınama değil, kafaları kurcalayan bir duruma ilişkin görüşümüzü ve bildiklerimizi ve tanıklıklarımızı paylaşma kaygısıdır. Ebubekir’in erdemli bir devrimci ve dava adamı olduğunu anlatmak bizim görevimiz. Erdemli olmasaydı, özeleştiri yapıp yanlışını örtbas etme, bu dizeleri ifşa etmeyip tarihin karanlık sayfalarına gömme fırsatını kullanırdı. Ama o öyle yapmadı; dürüst ve namuslu bir insanın yapması gereken şeyi yaptı , kendini yargıladı. Bir başka noktadan bakıldığında, şu soru da sorulabilir; insanı belirleyen masum yaşlarında yazıp söyledikleri mi, yoksa olgunluk dönemindeki doğru tavrı ve mücadelesi midir?
Bir insanın yaptıklarını kabullenmek ayrı, onu insan olarak değerlendirmek ayrı şeylerdir. Bu noktadan yola çıkarak, aslında tartıştığımız şeylerin kendi değerlerimiz olduğunu daha kolay anlayacağız.
Yüce insan Zerdüşt’ün şu dediklerine ne kadar yabancı kalmışız, Diyor ki bilge Zerdüşt; ‘Düşmandan dost, karanlıktan aydınlık yaratacaksın.’ FEXRİ
Sayın Embaz’ın, ‘Önemli bir iddia‘ diye yazdığı şey aslında iddia değil, gerçektir. Bu dizeler, önemli bir asimilasyon istasyonu olan Dicle İlköğretmen Okulu’ndan 1963 yılında mezun olduktan hemen sonra, genç bir çocuk olarak öğretmenlik yaptığı dönemin ürünüdür. Bu dizeleri yazdığı dönemde, onun gibi bu okullarda şartlandırılan birçok Zaza, Kürt ve diğer halkların çocukları da farklı düşünmüyorlardı. Buradan bakınca, temel amacı asimilasyon olan bir eğitim kurumunda, üstelik sadece yoksul Zaza, Kürt köylü çocuklarını hedef alan bir yatılı okulda okumanın acılarını, sıkıntılarını anlamak zordur. Onun çocukluğundan beri edebiyata olan merakı öyle bir dönemde, ancak öyle şekillenebildi. Benzer kara çalmalar, değişik zamanlarda farklı kişilerce işlenmiştir. Yani insanı hayrete düşürecek yeni bir şey değildir.
Üstelik Ebubekir 18 yaşına bile girmemiş köy öğretmeni olarak bir batı kasabasında öğretmenlik yapmaya başladığında da fazla şanslı sayılmazdı; çocuk yaşta bir bozkır öğretmeni olarak, bir iki yıl sonra ülke çapında gelişen öğrenci hareketlerine da yabancı kaldı. Kaldı ki, 68 kuşağı devrimci gençliğinin savundukları en uç çizginin bile Kemalizm’de takıldığı, siyasi bilincin az geliştiği, hele de bugünkü olgunlukta olmadığı bir dönemden bahsediyoruz.
Bunları önemli bir iddia gibi verirken madalyonun diğer yüzünde ne olduğuna bakmakta da yarar var. Ebubekir, çok az aydının yapabileceği bir erdemli tavrın da adamıydı aynı zamanda; 80’li yılların başında Avrupa’ya geçmek için sınırın altında beklerken oradaki dostlarına kendini anlatmış, İsveç’e gittikten sonra kaleme aldığı ancak basmaya fırsat bulamadığı Halim Selim adını verdiği kitabını da açık yüreklilikle tüm dostlarına, arkadaşlarına okutmuş, kararlı bir tavırla, yüreklice, geçmişte kalan i yanlışlarından ötürü özeleştiri yapmıştı. İnsanlar onu, onun kişiliğinde bir düşünceyi karalamak için, her nedense bu saçma dizeleri ikide bir oltanın iğnesine takıp denize atarken, onun özeleştiri yapmış inançlı bir devrimci olduğuna değinmiyorlar her nedense. Özeleştir yapmış olmanın erdemin ölçüsü olduğunu görmek istemiyorlar. Doğruya doğru, eğriye eğri demek, haklıya hakkını teslim etmek de en az o kadar erdemli bir davranıştır…
Ebubekir benim kardeşim ama verdiğim değeri haketmeyen bir insan olmasa, kardeşim olması fark etmez. Onun ne kadar dürüst, inançlı, kararlı, halkını seven, mücadeleci bir kişi olduğunu biliyorum. Onun, siyasal kimliği dâhil, gelişim sürecini benden daha iyi bilen yoktur. Henüz hiçbir şey ortada yokken bile bu satırlara ilişkin 1969 Nisan ortalarında aramızda geçen bir konuşmanın ardından o talihsiz dizelerin geçtiği kitabın bulabildiği tüm kopyalarını, ben yanından ayrıldıktan hemen sonra, çalıştığı köy okulunun arka bahçesinde yaktığını da çok az insan biliyor.
Ebubekir çocukluk ve ilk gençlik yıllarını Dicle İlk öğretmen okulunda geçirmişti. Bu ve benzeri okullar, özellikle Zaza, Kürt köylü çocuklarını asimile etmeyi hedeflemiş, ırkçı baskıcı programlar yüklenmiş okullardı. Özelikle o yıllarda bu okullardan çıkan çocukların çoğu devlet resmi düşüncesinin ürünleri olarak hayata başlıyorlardı. Art arda faşist darbelerin geldiği, en devrimci olması beklenen öğrenci hareketlerinin bile Kemalizm’in çevresinde dolandığı (bu iddiamızda haklı olduğumuz bugün anlaşılıyor), ordunun devrimci bir idol olarak gösterildiği kısır bir dönemde, okulda edinilmiş edebiyat merakının insanı getireceği nokta herhalde bu olurdu.
İnsanın amaçlarına ters düşen bir çizgide olması bağışlanır bir durum değil elbette. Ancak yazdığı bu dizelerin içeriğine bakıldığında ne kadar çocukça duygularla yazılmış oldukları anlaşılıyor. Kaldı ki, o yine de bu çocuksu yanılgısından kaynaklanıyor olsa da, halkının, dostlarının, arkadaşlarının, hatta düşmanlarının önünde gerçek bir devrimci tavrıyla özeleştiri yapmıştır. Buna rağmen, birileri, her bahaneyi gerekçe yapıp bu dizelerden pay çıkarma yoluna gidiyorsa bu da onun, ya da onların sorunudur. Onun bunları yazdığı bu kadar önemsenirken, mücadelesi uğruna yaptıklarını hiçlemek inandırıcı, doğru bir tavır olabilir mi?
Demokrat olmak önemli bir duruştur; insanın görüşlerini özgürce belirtmelerini saygıyla karşılıyorum. Bu arada, iyi bir çözümleme yapmadan, yere sağlam basmadan yapılan saptamalar yapmanın da bir o kadar haksız olduğuna inanıyorum; bu halk diliyle kara çalmaktır. Ya da çamur at, izi kalsın anlayışıdır.
Bugün yayın piyasasında olmayan Komutan Z, diye bir kitap okumuştum üniversite yıllarımda (1969). Komutan Z, Yunan iç savaşında kahramanlık destanları yazarak gerilla komutanlığına uzanmış biridir. Bir gün, bir çatışma sırasında askerler tarafından yakalanır. O kadar çok işkence yapılır ki, umudunu yitirdiği bir anında, faşist asker komutanını uzattığı bir belgeyi imzalamak zorunda kalır. Sonradan gerilla güçlerinin yaptıkları bir operasyonda kurtarılır ve halkının arasına döner. Ona inanmış gerilla hareketi, silah arkadaşları, parti tekrar komutan olarak mücadeleye katılmasında ısrar ederler. O ise yaşadıklarını dürüstçe anlatır, sıradan bir gerilla olarak savaşa katılabileceğini, ancak yaptığı yanlışın ağırlığı altında komutan olmayı içine sindiremeyeceğini, söyler. Arkadaşları ise kararlıdırlar; savaş ortamında yaşanan güçlüklerin insanı istemediği yerlere götürebileceğini, ama önemli olanın inanç olduğunu; bu inanç canlı kaldığı sürece, baskı altında imzalanan belgelerin bir şey ifade etmeyeceğini söyler, ısrarla mücadeleye kaldığı yerden devam etmesini söyler, sonunda halkın Komutan Z’ye ihtiyacı oluğuna ikna ederler. O günden sonra Komutan Z bir kez daha destanlaşır. Bu destan adam faşizm yenildikten sonra demokratik Yunan parlamentosunda milletvekili olacaktır. Kitapta o devrimci komutanın gerçekte kim olduğu belirtilmez ama sonradan Yunan politikasına damga vuran devrimci bir siyasetçi olarak Yunan halkına hizmet ettiği biliniyor.
Bu noktadan bakıldığında sayın Embaz’a yanıt veren bir başka dostumuzun Öcalan’ı örneklemesini de doğru bulmuyorum. Öcalan’ın bir halkın demokrasi ve özgürlük mücadelesinin önderi olduğu, halkına büyük kazanımlar sağladığı gerçeğini görmezlikten gelmek kabul edilebilir bir durum değildir.
Sayın Embaz’ın ve onun gibi düşünenlerin yazdıklarımızdan gocunmasınlar. Bu bir suçlama, kınama değil, kafaları kurcalayan bir duruma ilişkin görüşümüzü ve bildiklerimizi ve tanıklıklarımızı paylaşma kaygısıdır. Ebubekir’in erdemli bir devrimci ve dava adamı olduğunu anlatmak bizim görevimiz. Erdemli olmasaydı, özeleştiri yapıp yanlışını örtbas etme, bu dizeleri ifşa etmeyip tarihin karanlık sayfalarına gömme fırsatını kullanırdı. Ama o öyle yapmadı; dürüst ve namuslu bir insanın yapması gereken şeyi yaptı , kendini yargıladı. Bir başka noktadan bakıldığında, şu soru da sorulabilir; insanı belirleyen masum yaşlarında yazıp söyledikleri mi, yoksa olgunluk dönemindeki doğru tavrı ve mücadelesi midir?
Bir insanın yaptıklarını kabullenmek ayrı, onu insan olarak değerlendirmek ayrı şeylerdir. Bu noktadan yola çıkarak, aslında tartıştığımız şeylerin kendi değerlerimiz olduğunu daha kolay anlayacağız.
Yüce insan Zerdüşt’ün şu dediklerine ne kadar yabancı kalmışız, Diyor ki bilge Zerdüşt; ‘Düşmandan dost, karanlıktan aydınlık yaratacaksın.’ FEXRİ
07 Tebaxe 2010 Şeme 04:51
Wes
a.q
Zaf berhudarbe kek Rosan! No yazu zaf weso.
02 Tebaxe 2010 Dişeme 22:32
SERNAMEYÊ XEBERANÊ BÎNAN
