Teberik

“Teberik” nameyê kitabê hîkayan yê Alî Aydin Çîçekî yo. No kitabê ey o yewin o, kirmanckî de zî kitabê hîkayan yê desin o.

Kitab de yewendes hîkayeyî estê: Teberik, Gijgêleke, Xêx, Xortê Dewe, Mîyazê Xizirî, Xatir, Toraqo Solin, Mar, Şîlane û Gulsosine, Berîvane, Gule.

Alî Aydin Çîçek 1984 de Gimgim de ameyo dinya. Hetanî lîse Gimgim de wendo. 2008 ra nat Îstanbul de ciwîyeno. Gama ke dezgeyê UNESCOyî derheqê rewşa vindîbîyayîşê lehçeya zazakî de rapor vila keno, o zî keweno binê tesîrê nê raporî, Enstîtuya Kurdî ya Îstanbulî û Weşanxaneyê Vateyî de verî derse gêno, dima o bi xo dersa ziwanî dano.

Alî Aydin Çîçekî kitabê xo cinîyanê kurdan rê kerdo dîyarî. Kitabê ey bi na cumle dest pêkeno: “Seba cinîyanê kurdan ke vera şer û tadayî vindenê û ziwanê xo musnenê domananê xo.”

Mekan û atmosferê hîkayanê Alî Aydin Çîçekî dew a; cuya dewe ra, bawerîya dewijan ra fotografê ke xorînîya zerrîya merdimî de jan kenê, formê hîkaye de pêşkêş bîyê. Alî Aydin Çîçek hîkaya bi sernameyê “Teberik”î de merdimêkê kokimî ke cîgerê xo, domanê xo şer de kerdê vindî, wina nîşanê ma dano:

“Tenik-tenik va ameyêne. Vengê vayî de vengê tifingan, vengê şerî… (…)

Merdimê kokimî sereyê xo ver bi asmênî kerd berz û qayîtê aşme kerd. Roştîya aşme hesiranê çimanê ey de bereqîyayêne. Kokimî xo bi xo bêveng va:

‘Ax dinya! Werrekna ez zî pepûg bîyêne û dima vayî, dima şilîye winî şew û roje mi janê xo to rê biwendêne.’”

Alî Aydin Çîçek, bi nê hîkayanê xo nîşan dano ke o wayîrê yew damara edebî yo. Merdim tavilî hîs keno ke ey bi hewes û zerrî ra hîkayeyê xo nuştê. Û ziwanê baw û kalanê xo ra hes keno. Bi eşq ziwanî ser o vindeno. Wina aseno ke ma do ey ra hîna zaf eseranê neweyan biwanin.

Tayê problemê xo yê şenikî estbê zî bi hawayêko umûmî ziwanê hîkayanê ey ziwanêko pank û sade yo, hol fehm beno. Tayê hîkayan de qiseykerdişê ey tahmê şîîre dano. Xora, ganî ziwanê hîkayan bineyke nêzdîyê ziwanê şîîre bo. Labelê Alî Aydin şêno ziwanê xo bineyna bi dîqet bişuxulno. Mesela, hîkaya bi sernameyê “Xortê Dewe” wina dest pêkena:

“Ver bi şanî yo. Êdî tîje peyê koyan de bena vîndî. Berîvanî berîye ra amêne û dima înan kî golikwanan golikî kerdî xo ver ardî…”

Nê teswîran de, mîyanê her di cumleyanê verênan û her di îbareyanê cumleya peyêne de hetê qiseykerdişî yan zî neqlkerdişê bîyayîşan ra problemê zemanî esto; kronolojîyê qiseykerdişî pênêgêno.

Mesela, mi gore ganî wina bo: “Ver bi şanî yo. Êdî tîje peyê koyan de bena vîndî. Bêrîvanî bêrîye ra yenê û înan dima kî golikwanî golikan kenê xo ver anê…”

Yan zî: “Ver bi şanî bî. Êdî tîje peyê koyan de bîyêne vîndî. Bêrîvanî bêrîye ra ameyêne û înan dima kî golikwanan golikî kerdêne xo ver ardêne…”

Ez hêvîdar a ke Alî Aydin Çîçek hîna zaf eseranê erjayan pêşkêşê wendoxanê kirmanckî bikero û xortê ma yê sey ey bibê zafî, edebîyatê ma bi destê înan gamêka hîna pête aver şiro.

Kunyeya kitabî: Alî Aydin Çîçek, Teberik, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2010, 95 rîpelî

Adresa waştişî: Vate Yayınları, Katip Mustafa Çelebi Mahallesi, Tel Sok. No: 18 Kat: 3, Beyoğlu – İstanbul, Tel: 0 212 244 94 14, e-post: wesanxaneyevateyi@hotmail.com

Dîyarbekir de: Ekinciler Cad., Nurlar Ap., Kat 3, Ofîs – Dîyarbekir