Çend Rojê Swêdî

Ez aşma êlule de şîya Swêd (Îsweç). Laj, torn û merdimê mi uca estê. Weyra (uca de) ez şaristanê Uppsala de menda la şîya Stockholm zî. Stockholm paytextê Swêdî yo. Vanî nufusê nê welatî new mîlyonî, yê Stockholmî mîlyonêk o. Merdimê Swêdî kej, bozek î la xerîbê ke welatanê bînan ra ameyê û îltîca kerdo reng bi reng, tewir bi tewir î.

Ferqê sîstemê îdareyê nê welatî û Tirkîya çend zaf o! Ê roj bi roj aver şonî. Dewleta Tirkîya se kena? Vera kurdan herb îlan kena. Nameyê kurdan kerdo terorîst. Ma veynî peynî se bena?

Zaf zeman o Swêd de qet ceng (herb) nêbîyo. Semedê naye ra sîstemê îdareyî cayê xo girewto. Gelek multecîyan, welatanê xerîban ra xo eşto tîya. La swêdijî zî nika sey verê heqê îltîca nêdanî her kesî. Multecîyî tîya de zî ezîyet ancenî.

Swêd welatêko kewe (kuho) yo. Tede dar û daristan, gol û deryayî zaf î.

Ez heştê êlule ra pey uca de bîya. Ge-ge varan varaynî. Asmên ra tewir-tewir hewrî asaynî. Rengê wele de, rengê sîyayê akerdeyî de, sipîyê leyminî de hewrî... Ge-ge hewrî seke asmên ra kay bikî. Merdimî o wext fehm kerdinî ke nîyetê varanî yê varayîşî esto. Ge-ge zî eyam weş bi.

Zaf merdiman kutikê xo berdinî teber ra gêrnaynî (çarnaynî). Vanî swêdijî kutikan û pisîngan ra zaf hes kenî. Merdimî ke ê û kutikê înan teber ra dîynî, merdimî hîna weş na fehm kerdinî.

Semedo ke ez nêweş bîya, mi nêşêna zaf bigêra. Ez serra 2007î de zî şîbîya Swêd. O wext nêweşîya mi xidar bî. Nika ez hîna baş a. Werekna ez nêweş nêbînî û mi bişîyayênî hîna asan bigêra.

Ge-ge ez vejîyaynî, Uppsala de gêraynî. Seba ke îhtîyacîya mi bi hereketkerdişî bîy, rey-rey ma tîkêna şîynî cayanê dûrî, ver bi daristan. Ma şîynî “yaban”. Çere û çerepuz, dar û ber kewe û kalî bi. Swêdijî, cinî û camêrd, bi zar û zêçê xo, ê dar û daristanan mîyan de bîy. Dûrî ra çend heywanî, mêşneyî û estorî asaynî, çeraynî.

Tayê daran dest pêkerdbi pelê xo rişnaynî. Boya payîzî ameynî.

Hewayê ucayî yo pak sihetê mi rê baş bi la ez ke vêşî bigêraynî ez betilîyaynî, cîfê mi çetin ameynî.

Seba ke ez keweyîya tebîetî ra hes kena û seba ke ez rewna nêşîya mîyanê daristanan, dar û beran, vil û gulan, çere û merganê nê welatî mi ser o zaf tesîr kerd. Mîyan de seke ez serxoş biba.

Zaf xortî û kênekî, cinî û camêrdî pê bîsîkletan şînî-ameynî. Rayîrê bîsîkletan cîya bi. Naye bala mi antibî û zaf weş bi mi şîbî. Mi xo het vatinî, welatê ma de zî wina bibo çend baş beno! Ma het merdimî bîyê hêsîrê erebeyan.

Gama ke raywanî (rêwîyî) yew hetê rayîrî ra bivîyartinî bişînî heto bîn, erebeyî vindertinî, rayîr daynî raywanan. La ma het?

Yewna çîyo weş zî, kurdê ke tîya de, eke biwazî gedeyê înan şînê mekteban de ziwanê dayîke biwanî. Tîya komeleyê (dernegê) kurdan, federasyonê komeleyanê kurdan estê, yew zî Kitabxaneyê Kurdan esto. Nê kitabxaneyî de yewendes (des û ju) hezar kitabî estê. Nêmeyê înan bi kurdkî yê. Kitabê kirmanckî (zazakîyê) yê ke neşr bîyê zî tede cayê xo girewto. Nînan ra teber, koleksîyonê şeş sey (600) ra zafêr kovar û rojnameyê kurdan tede estê. Heme hûmarê kovara Vateyî û Newepelî zî mîyan de yê.

Ez da-vîst roj Swêd de menda la nê wextê kilmî de zî welat kewtinî vîrê mi. Bîlasebeb nêvanî welatê şarî çend weş bibo zî yê şarî yo.*

________________

* No nuşte “Newepel, Rojnameyo kulturî yo 15 roje, Hûmare 17, Dîyarbekir 16-30 teşrîne 2011, r. 6” de weşanîyayo.