Diyarbekir de Kursê Kirdî

Enê demanê peyînan de Diyarbekir de kirdî eleqe nîşanê Kirdî danê û ena çerçewa de kursê Kirdî (Zazakî) diyenê.

Kurso ke Odaya Tebîban ya Diyarbekirî de aşma kanûnî ra nat dewam keno de Roşan Lezgîn derse dano. Kesê ke Odaya Tebîban de dersa Kirdî gênê, zafê înan doktor ê. Yê bînî zî mela, avûkat, mihasib û qismêk zî memûr ê. Destpêk de kurs bi çend kesan dest pê kerd la nika qasê davîst kesî dewam kenê. Û her ke şino kesê ke wazenê dersa Kirdî bigêrê roj bi roje vêşî benê. Enê ra girêdaye kitabê Kirdî zî hîna vêşî roşiyenê. Kesê ke yenê kursê Kirdî miheqeq ferhenganê Kirdî, kitabê rastnuştişî û kitabê dersa Zazakî erînenê.

Kesê ke yenê kursê Kirdî ke Odaya Tebîban de diyeno pêro wende yê; zafê înan mezûnê unîversîte yê û zaf ra tay Kirdî zanê. La tenya Kirdîya dewe yan mintîqeyê xwu zanê. Qismêkê kursîyeran edebîyatê Kirdî ra xeberdar nîyê û alfabe nêşinasnenê. Enê ra girêdaye, wendiş û nuştişê Kirdî zî nêzanê. Coka kursî xwu rê kerdo hedef ke qet nêbo kursîyerî fekê mintîqeyê xwu baş qisey bikerê. Dima Kirdî baş fam bikerê; yanî, fekanê bînan yê Kirdî bişinasnê, ferqê miyanê fekan de bivînê û çeku yan zî formê çekuyanê ciyayan ke fekanê bînan de yenê vatiş bişinasnê û baş fam bikerê. Çimkî eke fekê ciyayî yê Kirdî nêrê zanayiş, kesê ke mintîqeyanê ciyayan ra yê, gama ke bêrê têhet nêeşkenê yewbînan ra asan fam bikerê. Sey nimûneyî, kirdê Dara Hênî çekuya “banderbiyayiş/bonderbiyayiş” ke mintîqeyê Pîranî de yena vatiş nêşinasnenê, heto bîn ra, şarê Pîranî zî çekuya “mûsayiş”î ke eynî mehna de mintîqeyanê bînan de yena vatiş nêşinasnenê. Bi eno qeyde hîna gelek çeku yan zî formê bînî yê çekuyan estê ke çarçewaya kursî de yenê vatiş û hêdî-hêdî kursîyerî benê aşnayê fekanê bînan.

Xwura kursîyerê ke yenê dersa Kirdî, mintîqeyanê ciyayan yê sey Dara Hênî, Egil, Hêne, Karêr, Licê, Pasûr, Pîran, Sêwreke û Sîwan ra yê. Seba ke kurs de tenya Kirdî qisey bena coka enê heme fekî yenê qiseykerdiş. Û bi eno qeyde fekê ciyayî bi hawayêko tebiî û pratîk de hêdî hêdî tênizdî benê, yewbînan ra fam kenê.

Seba wendiş û nuştişî, destpêk de qeydeyê nuştişî wina ser ra û bi hawayêko asan yenê mûsnayiş. Yanî, kurs de qeydeyê gramatîkan ser o wina derg û dila, bidetay, bi hawayêko wuşk nîno vindertiş. Tiya de hedef eno yo ke, hişê kursîyeran têmiyan nêkewo, derse monoton nêbo. Coka qeydeyê serekeyî, ma vajê, alfabe, xisusîyetê çekuyan, edatî, zemîrî, bestoxî, karî, prefîks û sufîksî yenê nîşandayiş. Gama ke metnan ser o yeno vindertiş, meselaya mentiqê Kirdî û hetêk ra zî sentaksî ser o zî yeno vindertiş.

Dima kesê ke eşkenê binusnê, metnanê kilmekan nusnenê. Enê metnî hetê rastnuştişî ra redakte benê, cayê ke midaxele biyo bi hawayê bold û sûr yenê îşaretkerdiş û sey babeta derse bi metodê projeksîyonî heme kursîyerî têreyde cayê ke şaş nusîyayê ser o mişawire kenê. Axirî, kurs de teorî û pratîk piya bi hawayêko tebiî yenê tetbîqkerdiş.

Seba ke usûlê rastwendişî, dîksîyon û fonetîkê Kirdî baş bêro zanayiş, kursîyeranê ke metin nuşto, sey parçeyêkê derse metnanê xwu biveng wanenê.

Badê ke qeydeyê bingeyînî yê Kirdî yenê nîşandayiş, ena rey kursîyerî dest bi wendişê metnanê Kirdî yê ciyayan kenê. Enê ra dima dest bi tercume beno; Tirkî ra tercumeyê Kirdî – Kirdî ra tercumeyê Tirkî. Yanî, kurs esas bi hawayê xebata atolye dewam keno.

Badê enê merhaleyî, ena rey kesê ke biwazê yan zî kesê ke meylê înan ê edebî estbo, merhaleyêka hîna ciya de do atolyeya edebîyatî dewam bikero.

Hetêko muhîm yê enê kursî zî eno yo. Heme kursîyerî eşkenê îmkanê înternetî ra îstîfade bikerê û kompîtur bişixulnê, yanî, neke tenya zemanê kursî de, wextanê bînan de zî eşkenê yewbînan dir têkilî ronê. Coka seba têkilî tora înternetî ser o grûba e-mailî ameye sazkerdiş. Heme kursîyerî eşkenê tora înternetî ser o zî xebatanê yewbînan ra xeberdar bibê. Kurs de cîhazê projeksîyonî û kompîturî zî sey materyalê derse yenê bikarardiş.