Wehdet Sîwanij / Nuştox

Serra 1857 de cinîyê kedkarî yê konfeksîyon û deştişî verba neheqî û bêedeletîye vindertî, seba debara rind û seyyewbînanbîyayişî cinî û camêrdan pîya mucadele kerd. Ewro zî hema-hema pêroyê dinya de hetê cinîyan ra 8ê adare sey roşanî yeno bimbarekkerdiş.

Roja cinîyanê kedkaranê dinya, roja 8 adare 1977 de hetê Miletanê Yewbîyayan ra ame qebulkerdiş.

Vernîyê na roje zaf kehen o, hêverî roja 8ê adar 1857 şaristanê New Yorkî yê Amerîka de seba seyyewbînanbîyayişî, seba wedartişê şertanê neheqan yê xebata cinî û camêrdan ser o, mucadele dest pêkerd.

40 hezar xebatkarî yew fabrîkaya tekstîlî de seba şertanê rehet û rindan şîy grev, kar ca verda. Polîsan hêriş kerd xebatkaran ser û berê fabrîka xebatkaran ser o kilît kerd. Dima adir kewt fabrîka, dorûverê fabrîka pêro bi barîkatan girowte bi. Xebatkarî nêşkayî ganê xo bixelesnî. Zafê înan cinî, 129 xebatkaran ganê xo da.

Cenazayê nê xebatkaran hetê 100 hezar kesî ra amey wedartiş.

Serra 1910 de kombîyayîşê Enternasyonalê 2. şaristanê Kopenhagî yê Danîmarka de virazîya. Sereka SPD (Partîya Demokrata Sosyale yê Almanya) Klara Zetkîn nê kombîyayîşî de seba xatirê 129 kesan ke New York de hetê polîsan ra amebîy kiştiş yew teklîf da û no teklîfê aye kombîyayîş de hetê heme kesan ra ame qebulqerdiş. Goreyê nê teklîfî ra roja 8ê adare sey roja roşanê cinîyanê kedkaran yê dinya her serre yena bimbarekkerdiş.

Organîzasyonî heqê cinîyan, xaseten zî heqê raydayîşî yê cinîyan û roja cinîyan pêro pîya qebul kerdîy. Miletanê Yewbîyayan serra 1975, serra cinîyan yê dinya îlan kerd û 16 kanune 1977 ra nat 8ê adare seba pêro cinîyanê kedkaran sey roja roşanî ame qebulkerdiş. 

Miletanê Yewbîyayan da zanayîş ke qebulkerdişê heqê seyyewbînanbîyayişê cinîyan seba aştîya cîhan zî hol beno. No semed ra a roje ra pey 8ê adare seba heqê cinîyan, seba mucadeleyê rizgarîya cinîyan her serre hetê cinîyanî cîhanî ra yeno bimbarekkerdiş.

Tirkîya de hêverî 8ê adare 1921 de ame bimbarekkerdiş. Serra 1975 de, nameyê cinîyanê Tirkîya ser o yew kongre ame viraştiş. Serra 1975 ra pey hetê cinîyan ra kuçeyan de ame bimbarekkerdiş. Cuntaya 12 êlule 1980 Tirkiya de sey zaf çîyanî bînan roja cinîyanê yê dinya zî qedexe kerd. Hetanî serra 1984 Tirkîya de roja cinîyan nêameye bimbarekkerdiş. 1984 ra pey hetê tikê organîzasyonanê cinîyan ra hewna her serre roja cinîyan yê dinya yena bimbarekkerdiş.

Bi na wesîle ez vana wa roşanê cinîyanê kirdan û cinîyanê dinya bimbarek bo.