XEBATÊKA TARÎXÎ Û ERJAYA

XEBATÊKA TARÎXÎ Û ERJAYA

Deniz Dilar PÎREJMANIJ

Bî pancês rojî ke hûmara yewine ya rojnameyê ma NEWEPELî vejîyaya. Hawayo ke mi dî, qaso ke mi eşnawit, heme nêbê zî, tayê wendoxî persenî vanî:

- Kam nê rojnameyî vejeno? Partî vejena yan sewbîna kesî vejenê?

- No rojname goreyê fekê dewa ma, goreyê fekê qezaya ma nênusîyayo.

- Ma nuşteyan ra çîyêk fehm nêkerd. Wendiş û fehmkerdişê nuşteyan zaf zehmet o.

Gelê embaz û wendoxê delalî!

Xo vîr ra mekîn, na reya verên a ke tarîxê ma de yew rojnameyo safî kirdkî (zazakî, kirmanckî, dimilkî) neşr beno. Na gamêka tarîxî û erjaya ya.

Bi îcazeyê şima bo, goreyê zanayîşê xo, ez wazena çend çîyan vaja.

Belka şima zî pêhesîyayî. UNESCO serra 2009 de kirdkî (zazakî) girewte mîyanê lîsteya ziwananê ke binê tehlukeyê vîndîbîyayîşê de yî. UNESCO vano, eke vîst serranê vernîya ma de tedbîr nêro girewtiş, do kirdkî (zazakî) vîndî bibo.

Ma bêrî ma ser. Ma kam ê?

Çend embazê kirdî, ma ameyî têhet ke semedê ziwanê xo havilêk bikerî. Ma pêro bi zerrîya xo ked û hewle danî ke wa kirdkî (zazakî) vîndî nêbo.

Beno ke sey şexsî, mîyanê ma de fikrê cîya-cîyayî yê sîyasî zî estbî. La ma girêdayê yew partî yan rêxistine (örgüt) nîyê. Û ma tu dezge û partîyanê sîyasîyan zî temsîl nêkenê. Labelê ma cîyayîya xo, xo rê derd zî nêkenê. Tena ma hetê ziwanperwerîye ra muşterek î. Derdê ma, nuqtaya ma ya muştereke tena ziwan o, xizmetkerdişê ziwanî yo.

Ma pêro kurd î, kurdperwer î, ma sînayoxê ziwanê xo yî. Ma bi na xebate dezgeyanê kurdperweran reyde binê banê ziwanheskerdoxîye de zî yenê têhet û hêz danî yewbînan. La xebata ma xebatêka sivîl û xoser (bağımsız) a.

Xebata ma mîyanê kurdan de cîyayîye û cêrabîyayîş zî nîya! Na xebate zengînîya demokratîkbîyayîşê miletê ma ya. Na xebate binê banê kurdperwerîye û ziwanheskerdoxîye de pêameyîş o. Ez vana, xo rê NEWEPEL ra îstîfade bikerî. NEWEPEL xizmetê kirdkî keno.

Wendoxê erjayeyî,

Eke ma bêrîn meselaya fehmnêkerdişî ser. Her ziwan de, ziwanê nuştiş û wendişî ziwanê qalîkerdişê rojaneyî (günlük) ra cîya yo. Ziwanê qalîkerdişî de bajar ra bajar, mintiqa ra mintiqa, dewe ra dewe, keye ra keye, ferqê cîya-cîyayî û tewir bi tewirî estê. Tirkî de zî wina yo. Mintiqaya Ege, Karadeniz, İç Anadolu yewbînan ra cîya, goreyê fekê xo qalî kenî. Feqet wexto ke nusenî û wanenî, bi yew formo standard nusenî û wanenî.

Wexto ke yew ziwan bêro standardîzekerdiş û nuştiş, merdim nişêno goreyê yew dewe, bajar û mintiqa binuso. Eke binuso, goreyê kam dewe, kam kesî binuso? Ma nêşnê her dewe rê yew rojname vejî!

Hetê qaydeyanê nuştişî ra, qaydeyê ke Grûba Xebata ya Vateyî tesbît kerdê, nuştiş de ma nê qaydeyan tetbîq kenî.

Wendoxê erjayeyî,

Seba ke na xebate standardîzekerdiş, averberdiş, pawitiş (koruma), nuştiş, wendiş û aktuelkerdişê kirdkî de ya, ez vana, vajî Homa kedkaran ra razî bo. Û şima zî biney bilebitî, wa keda şima zî tede bibo.

Eke bi desturê şima bo, tayê pêşnêyazê (öneri) mi şima rê estî:

1.Verê verkan alfabeya kirdkî (zazakî) bişinasnî û bander bibî (bimusî). Dersa ziwanî ke rojname de dîyena, taqîb bikerî.

2.Ferhengê (sözlük) kirdkî-tirkî û kitabê rastnuştişê kirmanckî (zazakî) ke Weşanxaneyê Vateyî ra vejîyayê, bigêrî.

3.Keye de, teber de, gure de, kar de, gedeyanê xo reyde, kesê ke dormareyê şima de yî, çiqas destê şima ra ame, bi kirdkî qalî bikerî û qalîkerdişê kirdkî teşwîq bikerî.

4.Goreyê fekê kamcîn mintiqa nusîyayo wa binusîyo, her roje yew nuşteyê kirdkî biwanî.

5.Rojname (gazete), kovare (dergi), kitabanê hîkaye, roman û şîîranê kirdkî bigêrî û biwanî.

6.Eke şima ra ame hêdî-hêdî çîyanê hurdîlekan ra dest pêbikerî (başle bikerî) binusî. Muheqeq binusî.

7.Wendoxê ma pêro şênî her wext û ca de derheqê ziwanê kirdkî de nuştoxanê ma reyde têkildar (iletişim) bibî û nê meseleyan ser o minaqaşe bikerî.

Şaşîyan ma ra vajî, rastîyan miletê ma ra vajî ke ma heme şa bibî.

Bimanî xeyr û weşî de.

dilarj@hotmail.com

Çime: NewePel: rojnameyo kulturî yo 15 roje, hûmare: 2, Dîyarbekir, 01-15 nîsane 2011, r. 6