Îtîmad

Wexto ke mi newe o dîbi, dîqetê mi ca de ant xwu ser. A qama eya heybetine, ê awirê eyê manadarî, ê xetê rîyê eyê xorînî ke her yewe bêlû bi ke yew cuye tede nimite ya, dûrî ra xwu nawitêne. Nameyê ci Seîd bi. La senî ke mi nameyê ci persa va Seîd o, o wextî miyanê kurdan de çend Seîdê namdarî bibî, pêro hîşe mi ra yew bi yew viyartî. A hele de mi xwu ant pêser ez şiya têzere, mi xwu rê va "Eno veng nîyo, miheqeq çemberê felekî ra viyarto!"

Îna yew merdim mi dîyo la ez hinî vera dana! Mi bê dereng tedir têkilî rona. Ti heta fekê ey anêkerê xeberî nêdano. Wexto ke yew dehkera ser o qisey bikero, miheqeq cuya xwu ra yew mîsal ano ci.

Serrê ci şeştî ra viyartbî. Mi ra çend serrî pîlêr bi. Vanê wexto ke serrê merdimî viyartî hinî qalanê verî keno. Çimkî hinî hedefê înan nêmanenê. Xwura keso ke xeyalê ci çinê bê, semedê îstîqbalî demo ameyox de xeyalê ci planê ci hinî nêmanê, tim qale verî keno. Ena qale yew het ra raşt a. La heto bîn ra, merdimo ke cuya xwu ya verî ra dersêk nêgêro, tarîxê xwu û cuya verînanê xwu nêzano, nêeşkeno îstîqbalê xwu tayin bikero. Eno zî yew heqîqet o, û şik tede çinê yo.

Rojêk ame mi het, ma roniştî. Mi çay waşte, ma hê çaya xwu şimenê. Qale ameye rewşe şarî, hal û ehwalê zemanî ser. Qise ameye dirîtî, hesûdî û çimnebarîya însanan û xortanê enê zemanî ser ke bê medyaya sosyale sewbîna yew efkar û armancê înan çinê yo. Medya de eno demo nizdî de wina yew cigêrayiş û netîceyê ci vila bibî: tewr zaf miyanê gencan de fikrê deîstî biyo zêde. Xortî hinî bawerîya înan bê Homayî yewna rê çin ya. Verê cû vatêne "Vateyê melayî biker, emelê ey meker!" La xortê enê zemanî yew zûrî bikero û şarî ra vajo zûrî mekerên, hinî yew goşdarîya ci nêkeno. La qey neheq ê!

Hevalê mi derheqê ena mesela de fikrê xwu va. Heq da xortan û va vindere ez to rê yew mesela qisey bikerî.

Va, tiya ra pancas serrî verê cû, 1960yan de mi qezaya ma de mektebo miyanîn wendêne. O çax ez hema yam yewendes yan diwês serre biya. Di hebî embazê mi bibî, ma zaf semîmî bî. Hema zî enê wirdî hevalê mi weş ê û ma sey verî yê, yewbînî dir têkilîya ma esta.

Qezaya ma de yew şêx bibi. Her kesî kerematanê ey ra qisey kerdêne. Ênê wirdî embazanê mi ra yew zaf nehs bi, hayîye ey her çî ra bibî. Ez vona qey ma sinifê diyin qedênabî kewtî tehtîl. Enê hevalî va "Ma eno hamnan se kenî? Biyerên ma xwu rê yew kar biker, ma eno tehtîl de xercê xwu yê mektebî vejin.” Ma va "Çi kar esto ke ma biker! Pereyê ma zî çin yê, ma çî bigêr biroş.” Va "Enê gureyî mi rê verdên, rehet o, ez hel kena! Ma şinê, qitikê filan qeza namdar ê, filan dewe zî engura înan meşhûr a, ma anê çiyan roşenê, pereyêko weş kar kenê." Enê vatişî ra pey ma wirdî zî wiyayî û ma têreyde va "La ho ça sermaye, ma pê çi erênenê?" Wina ewnîya ma ra, çimê xwu kerdî beq, serê ma ra çarnayî û mijmijiya va "Mereq mekerê! Eno gure zî asan o. La şima nêva kerematê şêxî estê, ma ey ra wazenê, do bido ma. Eger nêdo, hinî behsê keremat-merematanê ci mekerê!"

Şêx tewr zengînanê qeza ra yew bi. Tirê ey, qamyonê ey bibî bazirganî zî kerdêne, hal-wextê ci ca de bi. Murîdê ey zaf bî, înan zî wexto ke biameyne zîyaretîya ey, çî-mî xwu dir ardêne.

Ti mevaje eno hevalê ma planê xwu verê cû viraşto û yew bi yew tetbîq keno, hayîya ma ci ra çin ya, wina ma mereq de verdeno.

Ma hîrê heme niştî ro, ma yew mektûb şêxî rê nuşt. Ma mektûb de ewilî xwu da şinasnayiş, ma name û adresê xwu nuşt û dima ma meqsedê xwu derg û dila nuşt. Ma va, ma wendekarê filan mekteb û filan sinifî yê. Eger ti di hezarî pere ma rê deyn bikerê, ma pê qitikan û engure gênê roşenê peynî de ma anê peranê to peyser danê. Yanî ma va ma rê enê peran deyn biker. Ma mektûbê xwu nuşt eşt zereyê zerfî û verî xwu tada hetê postaxaneyî ra. Ma mektûb eşt postaxane û ma ageyrayî şî keyeyanê xwu û ma paweyê cewabê ci vindertî.

Hewteyêk viyart, xabere nêameye. Embazê ma yo ke eno plan viraştbi qet bawerîya ey keremat û şêxî çin bî. Ma enê wirdîyê bînî zî keyf kenê, ma vanê şêx peran dano ma. Ma pê tîcaret kenê.

Yewna hewte zî viyart hîna cewabê mektûbî çin yo. Ena hewe ma hîrê hemine piya qerar girewt, ma va, belkî mektûb nêginawo destê ci, aye ser o cewab nêameyo. Ma bi xwu şêrin şêxî het û ma eno fikrê xwu eşkera ey ra vajê.

Siwaro bîn (roja bîne) ma da piro şî tekyeya şêxî. Ma şî hizûrê ey û ma zîyaretîya ci kerde. Şêxî ma persayî, ma va “Ma êyê ke şima rê mektûb şirawito.” Eno vateyê ma ser o şêx binê lewan ra keşifîya la çiyêk nêva. Ma hinî fam kerd ke mektûbê ma resayo ci. A hele şêxî va "Wirzêne we qijên! Ma şinê zîyafet." Wilay ma weriştî, ma şêx û yew qefleyê murîdan dir şî yew dewe. Dewe verê emî de bî, yew dewa awî û her teref zergun bi, fêkî tede bol bî. Çewî vatêne qey yew goşeyê cenetî yo. Goşt û birinc zaf bi, ma mirdî werd û pîzeyê xwu dekerd.

Wina dades rojî ma şî cayê şêxî û kamca şino ma zî xwu dir beno. Ma zîyafetêk ra şinê ê bînî, çi cayo ke ma şinê goşt bol bi. Ma ê rojan de miyanê zîyafetî de xenî bibî. Feqet derdê ma perey bî, ma xwu rê umîd kerdêne ke şêx peran dano ma. La şêx zî qet dehkeraya peran anêkeno. Peynî de ma hêvîya xwu ci ra birna û hinî nêşî medresa.

Ma hîrê hemine zî heta sinifo peyin lîse qezaya xwu de têkişte de yew sinif de wend. Uca ra pey ma bî vila, ma her yew unîversîteyêk qezenc kerde û ma bî mezûn. Ê wextê ma de yewî lîse biqedênayne ca de kewtêne îş. Senî ke ma unîversîte qedêna, xwura hinî karî vênda ma. Ma her yew bajarêk de kewtî îş û ma hinî kewtî miyanê çerxê felekî.

Mi Meletîya de dest bi kar kerd. Yew hevalê şêxî ke înan piya medrese de wendbi û murîdê babîyê şêxî bi, o zî cayê karê mi de şixulîyêne. Meaşê ma bol bi, ma xwu sere ro bikerdêne nêqedîyêne. Yew hemşerîyê mi zî qezaya ma ra, midûrê îstasyonê trêne bi. Rojêk midûrî mi rê telefon akerd va “Şêxê qezayê ma ho tiya de.” Wilay mi xebere da hevalê ey, mi va hal-hewalê şêxî wina yo, ho îstasyon de. Ma ca de kewtî rayîr şî îstasyon, ma ewnîyayî zereyê odaya midûrî ke ho pirrî însanî, merdim nêeşkeno linge bierzo. Şêx çim gina ma ro, pay vindert cemat zî ey dir wurişt û rayîr akerd, ma şî verê şêxî. Yew mude şêx û hevalê min ê karî piya qalî kerdî û badê cû şêxî va “Biye ma şi salone.” Embazê mi îşaretê mi kerd va “Ti zî biye.” Ma hîrê heme têdir şî salone.

Şêxî bi raştî perwerdeyêko baş girewtibi. Îlmê dînî ra teber îlmê fenî zî wendibi. Ziwanê erebî, farisî û fransî zî weş zanêne. Wirdî kewtî qalê feqîtîya xwu, nat-wat ra qisey kerd û ez zî wina ha goşdarîya înan kena. Senî ke hinî xeberdayişê înan qedîya, verê xwu tada hetê oda ra, embazê mi ra va "Pereyê to çin yê ez peran bidî to." Senî ke wina va, meselaya mektûbî ameye mi vîr û wiyayişî zor da mi, mi verê xwu tada kişta bîne û mi pê zor xwu edilna.

Miyan ra epey yew zeman viyart, mi rojêk ena mesela hevalê xwu yê karî rê qisey kerde. Mi va “Biewnî, hevalê to şêx, wexto ke ma wendekarî bî û îhtiyacê ma bi peran bibi, xwu na kerrone. Nika hacê to peran çin ya, vano ez peran bidî to? Eno mi rê qet durist yew qale nêbî!” Va “La qey to verê cû nêva ke ez ci ra vajî.” Mi va “Hinî dewr û dewran viyart o, îcabê vatişî nîkeno.”

Wexto ke ena meselaya xwu va qedêna, yew nefeso xorîn ant, ma a hele ameyî têçim. Sereyê xwu têşana, çimê xwu çarnayî binê banî. Herhal gencîya ey ameye vîr, nefesê xwu verada, yew mude wina vindert. Seke vajo biewnî! Ciwanî wina yew çi ya. Ey tenya bi vatiş û tefekur îqna nêbenê, gere firêzeyê merdimî zî biasîyo. Wina nêbo, yew çewî rê îtîmad nêkeno.