Efsaneya Şarik û Şivanî

Goreyê efsane ra, Şariki (Şarê) û birayê xo Şivan deşta Dîyarbekirî de keyeyê yew axayî de şoneyî (şiwanîye) kenî. Way û bira her di pîya serê sibay ra pes benî çirênenî, êre de anî keye. Rojêk xanima axayî hela ke pesî çirknena (doşena) yew buya vaşê weşî şitî ra yena. Na rewşi yew mude dewam kena û xanima axayî rojêk bêrîye ra yena keye, vana, “Axa, şoneyî ha kamca de nê pesî çirênenî? Nê rojanê peyinan de hem şit zaf bîyo hem zî yew buya weş ha şitî ra yena.”

Axa wexta tahmê şitî ra ewnêno, şaş maneno. Çunkî axa derdorê Dîyarbekirî zaf hewl şinasnen û no vaşo ke dewarê axayî werdo têna Kosipî de esto. Welakîn bi meşa dewarî Dîyarbekir ra hetanî Kosipî şayîş û ameyîş rayirê rojan o. Ama ê serê sibayî şinî çere êreyê yenî keye. Axa wexta na rewşi xanima xo ra vano, xanima axayî mat manena, bawer nêkena. Axa zî bawer nêkeno welakîn o zaf hewl zano ke no vaş bê Kosipî yewna ca de çinî yo.

Axa vano ez gerek nê sirrî eşkera bikero û rojêk înan taqîb keno. Serê sibayî Şarik û birayê xo pesî vecenî teber şinî kişta dewe. Ê bi pesî ra benî yew barsê hingan û verî xo danî Kosipî firenî. Axa peyra tera ewnîyeno ê firdanî şinî çiman ra vinî benî. Axa a roje heta şan o ca de vindeno. Hetê vakûr ra ewnîyeno. Hetê êreyî de hewna se barsê hingan têdima firenî yenî kişta dewe de nişenî. Û sey her roje yew pesî ra ver û yew zî dim ra, yenî keye. Ê axayî nêvînenî û axa zî kesî ra behs nêkeno.

Şan de axa xanima xo ra vano zewdayê mi hedre bikeri ez yew hewte rayir ra şina. Roja bîn axa zî rew ra warzeno estora xo hedre keno û heta kişta dewe înan taqîb keno. Wexta ê firenî şinî hetê vakûrî ra, axa zî verê estora xo dano hetê Kosipî.

Waye û bira bi pesî ra wexta serê Kosipî de nişenî, Şarik pesî heti de vindena û Şivan seleka xo geno şino çemê Mûradî ra awke kirîşeno lewê Kosipî. Goreyê efsane ra pê na awke warî Kosipî ser o yew ban verayştenî.

Şivan wexta awke ra yeno, kendalê Kosipî ya rastê axayî beno. Senî axayî vîneno seleka awke ca verdeno û hetê Şarike ra vazdano û mîyanî lemî de xo vin keno. Axa zî estora xo ê hetê ra ramenû. Senî vecîyeno warî ser, ewnîyeno ke Şarike ha pesî ver di deyiran reyde govend kay kena. Senî ke Şariki axayî vînena a zî vazdana mîyanî lemî de xo vin kena. Axa der-dorê Kosipî geyreno-nêgereno way û birayî ra yew eser nêvîneno.

Axa warî hetê başurê Kosipî ser o xirba banê nêmcetî vîneno. Goretê efsane ra, dîyesê (divar) banî pey kerre, qum û cis virazîyayo. Lewê Kospî de ne kerre, ne qum û ne zî cis esto. O malzeme pêro yewna ca ra kirêşîyayo. Axa pesê xo xo ver şaneno geno şino keye. Coka dewê ke ha mîyanî koyanê Sipî de, nê koyî ra vanî koyî Şarikî û her serre şinî a xirbe zîyaret kenî û qurbanan serbirnenî.