“Couché, Couché!” (1)

Êyê ke welatanê Ewropa de ciwîyênê zanenê ke nê welaten de xeylê kes wayîre heywananê kedîbîyayan (heywanê keyeyî/çeyî) ê. Tewr (en) zêde kî wayîrê kutikan ê. Wayîrî sodir û şan de kutikanê xo vejenê park bi (eve) park fetelnenê.

Wexto ke raye ra rastê yewbînî (jubînî) yenê kutikanê xo ser o pers nanê ro persî ser: çi cins o, çend serre yo, çi weno çi nêweno, çinay ra heskeno… Êdî (endî) her kes qalê kutikê xo keno, xuye bi xuye moreno: nîya rind o, winî (hên) rind o, her çî fehm (fam) keno… lopê xo bi xo wazeno, wexto ke îhtîyacîya teverî ame, dimê xo nîya lewneno...

Wayîrî nîya qiseykenê, kutikanê xo goynenê. Wextê qisey kerdene de kî deqa de reyê gêrenê (cêrenê) ra kutikî ser, vanê “couché, couché!” Her ke kutikê feqîrî kenê ke yewbînan de tene kaybikerê, biperê yewbînan, wayîrî zirçenê vanê: “Couhé, couché… Je t’ai dit couché.”(2) Wazenê ke yewbînan bimusnê ke înan kutik rind kedî kerdo, terbîye dayo ey û kutik kî îtaet keno…

Serranê newayan de yew partîya kurdan Kurdîstanê Başûrî de kongreya xo organîze kena. Xebere (xevere) rusnena mîlîtananê xo rê ke pêro bêrê bi kongre. Mîlîtanan ra yew kî (zî) kirmancanê ma yê Ewropa ra beno.

Mîlîtanî pêro şone koyanê Kurdîstanî de resene pê. Rojê ko ra rastê yew şiwaneyê malî benê. Şiwane zirçeno vano “lawo hasarê xo vinderê, kutik ha wo hetê sima ser ame, zexer o, yeno sima rîno ra weno!” Şiwaneyî hona ke vatena xo nîqedênaya kutik beno nêjdîye nînan.

Kirmancê ma yê ewropayij werzeno ra hetê kutikî ser sono. Embazê (olvozê) ey vanê, “Lawo vinde, pereno to, pê to gêno (cêno), çiko ti dewa çinay kena!” No nêvindeno hetê kutikî ser sono, bi destê xo herd îşaret keno, vano “Couché, couché!...” Kutiko feqîr kî vano belkîya no werişto ra nan dano ey. No şoresgerê ma vano “couché”, nêvano ke dee kutik qet nêvindeno yeno. Yeno beno nêjdî, hama-hama ke linge pê bigêro dindanê xo pede bikero. Kurdê ma yê ewropayij kî qarîno vano “Yawu no senî heywano wehşî yo, bêterbîye yo? Ez vana ‘couché’ nêvano ke tobe bo qet goş nêdano!” Embazenê ney ra yew (ju) herd ra xirxe gêno kuno kutikî ra. Kutikî ke dûr perneno, gêreno ra vano, “Yawu ma însanî me, ma vatena to fehm (fam) nêkeme, kutik çiturî to fehm bikero? Zîyade (jede) guneyê kutikê feqîrî kî megêre (mecê).”

____________

(1) “Couché, Couché” sey “kuşe, kuşe” wanîyeno. Franskî de kutikî ra vajêno, yeno manaya “rakewtene (rokutene)”yanî “rakewe, rakewe” (rokuye, rokuye).

(2) “Rakewe, rakewe, mi to ra vat rakewe.”