Bolivya Çiftdilli Eğitimde Devrim Yaparken

Kültürlerarası ve Çiftdilli Eğitim modeli yerli öğrencilerin kendi dillerinde eğitim görme haklarını desteklemektedir.

Latin Amerika’daki en büyük yerli halk nüfusuna sahip olan ve öğrencilerin kendi anadillerinde eğitim görebildikleri Bolivya’dan neler öğrenebiliriz?

Bolivya vatandaşlarının yaklaşık üçte ikisi, en büyükleri Quechua ve Aymara olan, 34 yerli gruptan birine mensuptur. 1982’ye kadar, bu gruplara mensup öğrenciler okullarında İspanyolca yerine kendi anadillerini konuştuklarında cezalandırılıyorlardı. Bu nedenle yerli gruplar çoğu dilsel ve kültürel geleneklerini kaybettiler.

Daha Kaliteli Okullaşma

Bolivya’da uygulanan Kültürlerarası ve Çiftdilli Eğitim öğrencilerin en azından, üç temel yerli dil olan Quechua, Aymara ve Guaraní dillerinde çokdilli eğitim almalarını hedeflemektedir. Ayrıca, eğitim ve öğretimin diğer yerli dillerinde ve İspanyolcada verilmesi de hedeflenmektedir.

Kültürlerarası ve Çiftdilli Eğitim, öğrencilerin özgüvenlerini artırmakta, onları daha mutlu etmekte ve kendilerini daha rahat ifade edebilen, daha katılımcı, hayal gücü daha yüksek ve daha yaratıcı insanlar olmalarını sağlamaktadır. Eğitim Reformu Yasası’nın diğer 30 dilsel azınlık grubu da içerecek biçimde Kültürlerarası ve Çiftdilli Eğitim’i genişlettiği 1994’ten beri, 14 yerli dilinin alfabeleri standartlaştırılmış ve okullarda öğretilmeye başlanmıştır.

Yeni Kültürlerarası ve Çiftdilli Eğitim müfredatını takip eden okullar ile geleneksel köy ilköğretim okulları karşılaştırıldığında, Kültürlerarası ve Çiftdilli Eğitim ile öğrenim gören öğrencilerde sınıf tekrarının ciddi oranda azaldığı görülmektedir. Bunun yanı sıra, yerli öğrencilerde tatmin edici eğitim performansına ulaşma oranları yükselmiştir.

Kültürel Kimliğin Korunması

Yerli dillerini eğitimin merkezine koymak, bir yandan yerli öğrencilerin kendilerini güvende ve özgür hissederek daha iyi sonuçlar almalarını sağlarken, bir yandan da kendi halklarının kültürel değerlerini ve pratiklerini sürdürmelerini sağlamaktadır. Öte yandan yerli dillerin yazılı olarak da kullanılması, yerli halkların kültürleri ile gurur duymalarını ve kültürlerini daha değerli görmelerini ve böylece ülkedeki diğer gruplarla katılımcı bir toplumsal ilişkiye girmelerini sağlamaktadır.

Bolivya Çiftdilli Eğitimde Devrim Yaparken

Kanıtlar gösteriyor ki;

•Aynı yerli halkların bulunduğu komşu ülkelerdeki deneyim önemlidir: Peru, Puno’da eğitim alan Bolivyalı eğitimciler Perulu uzmanlardan da güçlü bir destek alarak reformun en önemli uygulayıcıları olmuşlardır.

•Öğretmen yetiştirme çok önemlidir: yeni öğretmenler yetiştirmek, geleneksel yöntemlere alışmış öğretmenleri yeni modele göre eğitmekten daha etkilidir. Çiftdilli ve aynı zamanda kültürlerarası tecrübesi olan kalifiye öğretmen eksikliği ile İspanyolca konuşan öğretmenlerin yeni pratikleri ve ders materyallerini kabul etmemekte diretmesi önemli engeller olmaya devam etmektedir.

•UNICEF ve diğer uluslararası kuruluşlar, Kültürlerarası ve Çiftdilli Eğitim’in devletin resmi politikası olmasında ve bu politikaların pratiğe dönüşmesinde etkili olmuşlardır.

Daha başarılı sonuçlar elde etmek için;

•Eğitim Bakanlığı ile yerel ve bölgesel ilköğretim okullarının ihtiyaçlarını karşılamakla sorumlu belli başlı organların arasında daha iyi ilişkilerin geliştirilmesi gerekir.

•Yerli dillerinde, sözlü edebiyat ürünlerini ve İspanyolcadan veya diğer dillerden yapılacak çevirileri de içeren daha fazla yazılı materyal geliştirilmelidir.

•İspanyolca konuşan egemen grubun kültürlerarası ve çiftdilli eğitim alması teşvik edilmelidir. Bu durum yasa ile tanımlanmış olsa da tam olarak pratiğe dökülmemiştir.

•Çiftdilli yöntem ve stratejilerin daha iyi anlaşılıp kullanılabilmesinin teşvik edilmesi için öğretmen yetiştirilmesine daha fazla yatırım yapılmalıdır.

•Yerli halkların tutum ve yaklaşımlarının yanı sıra kültürlerarası ve çiftdilli eşitlik ve yaratıcılığı ölçmek üzere stratejiler geliştirilmelidir.

•Kültürlerarası ve Çiftdilli Eğitim, anayasa yolu ile resmi devlet politikası haline getirilmeli, sonraki hükümetler tarafından da takip edilmesi sağlanmalıdır.

Xavier Albó

xalbo@entelnet.bo

www.cipca.org.bo

Ayrıca bakınız: www.unicef.org/bolivia/resources_2245.htm

_________

Not: Bu makale Diyarbakır Siyasal ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü DİSA tarafından hazırlanan "Önce Anadili" broşürleri dizisinde yayınlanmıştır.