Sanika Ap Heşî

AP HEŞ

 Seba goşdarî kerdene bitikne...

Yew beno yew nêbeno. Yew heş beno.

Heş rojêk yeno goşeyê yew dewe, peyê zinarêk de vindeno û xo rê temaşeyê dewe keno. Ewnêno ke tutî ha xo rê kay kenê û huyenê. Kal û pîrî ha vereroj de ronişte yê, xo rê hurdî-hurdî suhbet kenê. Cinî û camêrdî zî xebitênê. Her yew karêk keno.

Heş wexto ke temaşe keno, zaf ro weşa heşî şino.

Kewno roja bîne heş reyna yeno, xo rê temaşeyê şarê dewe keno. Cuyê şarê dewe zaf ro weşa heşî şino. Heş werrebê xo bi cuyê înan ano.

Heş şan de agêreno şino qula xo. Şino verê cinîya xo, verê kudikanê xo. Înan rê qalê cuyê dewe keno, qalê însanan keno. Vano:

- Werrekna ma zî sey însanan bîyêne. Yew dewa ma zî bibîyêne, çiqas weş bîyêne.

Heş beno aşiqê însanan. Êdî her roje yeno corê dewe de peyê yew zinarî de xo nimneno û temaşe keno ke hela însanî se kenê, senî qisey kenê. Roje bi roje hîna vêşêr însanan şinasneno. Her roje yew di çekuyan fekê însanan ra museno. Êdî nameyê heme dewijan museno. Zano keyeyê kamî ha kamca. Kam keye de çend kesî estê. Kam lajê kamî yo, kame kênaya kame ya. Kamcîn cinî vistirî kamcîn cinî vêvek a. Û ziwanê dewijan zî hol museno. Dewijî çi qisey kenê, o zî tekrar keno. Hende weş ziwanê însanan museno ke, êdî eynî sey însanan qisey keno.

Rojêk qerarê xo dano, xo rê vano, ez zî ha eynî sey însanan qisey kena, ez êdî hemeyê dewijan şinasnena, ez nameyê hemîne zana, willey ez şina xo rê bena dewij. Û dano piro şino mîyanê dewe.

Heş dano piro şino mîyanê dewe. Ewnêno ke çend tene camêrdê kalî ha verê dêsî de ronişte yê, xo rê suhbet kenê. Heş sey camêrdan şino verê înan û vano:

- Selamuneleykum!

Senî camêrdî vînenê ke yew heş ha sey însanan qisey keno û selam dano, her yew hetêk ser remeno.

Camêrdî tersan ver her yew hetêk ser remenê. Heş venga înan dano vano:

- Ap Hes, Xal Hus, Dat Mih meremêne! Ez destê xo nêkena şima ra. Willey ez vengê xo şima ra nêkena. Ez wazena biba dewijê şima. Ez wazena biba cîranê şima. Ez zî sey însanan bicuya…

La keno nêkeno dewijî nêaftarenê xo bidê nizdîyê heşî.

Heş şino serê hênî. Cinîyê ke serê hênî de kincan şuwenê, ê ke şîyê xo rê awe biyarê keye, senî ke çim ginenê ra heşî, her yewe hetêk ser remena.

Heş venga cinîyan dano vano:

- Eyşê, Fatê, Zilfê, Zerê meremêne! Willey ez vengê xo şima ra nêkena. Ez bîya têşan. Wurdêsê awe şimena û şina. Mi vatêne belkî ez bêra biba dewijê şima. Qey şima wina kenê?

La keno nêkeno cinî nêaftarenê xo bidê nizdîyê heşî.

Heş awa xo şimeno, serê hênî de nişeno ro. Dewijî heme yenê dûrî ra temaşeyê heşî kenê. Heş înan rê lavey keno vano:

- Heyran, willey ez zaf şima ra hes kena. Zaf keyfê mi şima rê ameyo. Biewnêne, ez ha musaya ziwanê şima. Ez êdî heşan ra hes nêkena. Keyfê mi cuyê yabanî rê nêno. Destûr bidêne mi ke ez bêra şima reyde, na dewe de bimana.

Dewijî ewnêne ke heş ha zerrî ra înan rê lavey keno. Wazeno bibo yew dewij. Hêdî-hêdî benê nizdî. Dewijî destê xo kenê pira, tutî şinê boçê ey de kay kenî. Ewnênê ke heş vengê xo nêkeno. Dewijî fekê ey sehnenê. Heş qet vengê xo nêkeno, o zî xo rê keyf keno huyeno. Keyfê dewijan heşî rê yeno.

Keyfê heme dewijan heşî rê yeno. Dewijî teklîfê heşî qebul kenê. Vanê:

- Temam, tîya ra pey ti zî dewijan ra yew î. Nameyê to zî Ap Heş o.

Ap Heş, çend rojî mîyanê dewe de xo rê geyreno. Dewijan reyde suhbet keno. Keyfê hemîne bi Ap Heşî yeno. Keyfê ey zî zaf bi hemeyê dewijan yeno.

Heş wexto ke beno têşan şino serê hênî awe şimeno. Êdî cinî ey ra nêtersenê. Û wexto ke beno vêşan zî, xo rê binê linga xo lêseno.

Çendeyêk bi no hawa derbas beno. Heş beno vêşan. Nat gêreno wet gêreno, çîyê werdişî nêvîneno.

Heş, çîyê werdî dewe de nêvîneno. Şewe, werzeno şino gêwa yew dewijî ra di tene bizan gêno beno yaban, yew dere de kişeno. Û dano piro yeno dewe ke roja bîne şo goştê bizan biwero.

Serê sibayî gama ke dewij werzeno bizanê xo hûmareno ke di bizî kêmî yê. Nat gêreno wet gêreno la bizî nêasenê. Xebere dano dewijan, kes salixê bizan nêdano.

Şinê Ap Heşî ra persenê vanê:

- Di tene bizê ma bîyê vindî. To nêdîyê?

Ap Heş vano:

- Ney! Mi bizê şima nêdîyê.

Kewno roja bîne, dewijî ewnênê ke Ap Heş ha şino yaban. Dewijî bi dizdênîya Ap Heşî teqîb kenê. Ewnênê ke her di bizê înan ha zereyê dereyî de bîyê huşk û Ap Heş kewto ser goştê înan weno.

Dewijî senî vînenî ke Ap Heş ha goştê bizanê înan weno, hema her yew cayê xo ra kenê qîrî û hawar; o ke kerra erzeno ey, o ke dar gêno şino ser de, o ke pê çu dano piro. Û Ap Heş çirp û remeno.

Ap Heş remeno. Dewijî pey ra nanê dima.

Ap Heş remeno şino, rastê yew gomeyî yeno. Gome veng o, kes tede çin o. Ap Heş şibake ra ewnêno ke dewijî ha ey dima yenê. Ap Heş nat ewnêno wet ewnêno. Ewnêno ke yew kulav ha dês a aliqnaye û yew şewqaya qerpale zî ha ser o. Hema lez keno kulav dano xo ra, şewqa dano sereyê xo. Û yeno verê berî de piştîya xo dano dêsî. Se ke rincan bîyo, şino hewn a.

Ap Heş xo keno mîyanê kulavî, şewqa dano sereyê xo. Verê dêsî de qeldîyeno, se ke xo rê şino hewn a. Dewijî yenê selam danê. Ap Heş vano:

- Eleykumselam!

Dewijî vanê: “

- Dato, to nêdî ke yew heş tîya ra vîyart?

Ap Heş vano:

- Ez hewn de bîya, şima ra ver terpî û repî ameye, ez bîya haya. Mi ewnîya ke yew heş mîyanê ereqî de mendibi. No dere ro acêr vazda şi.

Dewijî acêr ver bi hetê dereyî wa vazdanê şinê.

Dewijî şinê, Ap Heş ewnêno ke bi no qayde nêbeno. O nêşno mîyanê însanan de bimano. Poşman beno. Verê xo dano hetê daristanî wa, şino.

Heş şino daristan, wazeno şo qula xo, şo mîyanê aîleyê xo. La wexto ke şino, keno xo vîrî ra ke şewqa û kulavî xo ra bikero. Ê zî piradaye benê.

Heş wexto ke qule ro şino zere, cinî û kudikê ey vanê qey yew însan ha yeno qula înan. Hema pêro pîya gala ey kenê. Ap Heş zî xo şaş keno, sey însanan qisey keno. Yew ey ra yew cinî û kudikanê ey ra. Axir peynî de Ap Heşî gênê kaş ra erzenê war.

Ap Heş, kaş ra lêr beno hetanî zereyê dereyî û uca mireno.

Ap Heş uca mireno, sanika ma zî tîya qedîna. (*)

_______________

(*) Na sanike, qijekîya xo de, dewa Licê Dingilhewa de mi fekê merdimanê xo ra goşdarî kerdebî.

Çime: Roşan Lezgîn, Sanikanê Dîyarbekirî ra Guldesteyêk, Enstîtuyê Kelepûrê Kurdkî, Hewlêr 2009, r. 68-71