“Omid Esto”yê Huseyîn Karakaşî Ser o

Destpêkê kitabê hîkayan yê Huseyîn Karakaşî “Omid Esto” de nuşteyêdo bêîmza esto. No nuşte ra tayê malumat pare bikîme:

“Serra 1968 de, qezayanê Sêwasî ra Kangal de, ‘Dewa Derî’ de maya xo ra bîyo. Heta çarêsserrîya xo dewe de mendo. Dibistane qedênaya, peye cû ameyo Îstanbul û tîya karanê cîya-cîyayan de se karker gurîyayo. (…) Wexto ke karkerîye kerda hetê ra zî xo bi xo wendo. (…)

Heta serra 1991î mîyanê fealiyet û xoverrodayîşê karkeran de bîyo. 1991î ra pey kewto mîyanê têkoşînê xelisîyayîşê şarê Kurdistanî. 1996 de Îstanbul de ameyo tepîştene û kewto hepisxane. Derheqê ey de seba dayîşê cezaya îdamî dewa ameya akerdene û na dewa heta serra 2006î dewam kerdo. Peynî de dewaya ey cezaya îdamî ra çerixnaya cezaya muebedî. Nika “Kocaeli 2 Nolu F Tipi Kapalı Cezaevi” de hepsî yo.” (r. 5)

Kitabê Huseyîn Karakaşî “Omîd Esto” serra 2006î de Îstanbul de Weşanxaneyî Vateyî ra ameyo çap kerdene. Qismê tedeyî de ma şeş hîkayan vînenîme. Nê hîkayeyî winî rêz benî:

1-Xewf

2-Wayîrê Henîyê Mamedî

3-Xopan

4-Serê Tumê Pîlî ra

5-Omid Esto

6-Tirankî

Mîyanê hîkayan ra “Omid Esto” nameyê xo dayo kitabî. Heme hîkayan de hîsê mîzahî tesîr dayo labelê Omid Esto mîzah ra dûrî kewto. Pancmîna hîkayan de mekan dew a. Ciwîyayîşê dewe bi ziwanêde mîzahî eno ra nuştene. Hîkaya “Omid Estoyî” de mekan hepîsxane yo. Heme hîkayen de dewe cayê şa bîyayene ya. Bîyena ke trajik a; a zî bi ziwanêde komik ameya nuştene.

Analîzê psîkolojî ser o nimûneyê balkêşî hîkaya “Omid Esto”yî de estê. Ganî ma yew paragrafî seba îspatê na îdîaya xo bidîme:

“…Labelê mi nêkerd temam û ez gino zereyî bêvengî ro, wina mendo.

Seyfî, mezgê mi de ciwanê seserra vîst û yewine bî. O mi çim de kesk bî, kewe bî, sîsik û zelal bî. Dinya de çiqas rengê heyatdarî estê, o koma ê rengan bî. Mi vîr de bî ke ez ey ra vajî ‘Omid tu ya’ labelê mi nêva. Nişkîyo (mi beşe nêkerd) vajerî. Ez terso ke winavatîş beno webalêdo giran, keweno vile û ey fîneno bînê bandura meseleyê kurdan. Meseleyê kurdan, meseleyêdo xizonik o. Yewî ke game eşte mîyan, yan rew gineno war şono yan kî sey Pîrê Bimbarekî erzîno ra dare. Yewo ke waroginayîş û dardebîyayîşî ra reya kî yan beno çuyê deste dişmenî, gineno piştîya şarê xo ro yan kî erzenê pey dêsanê bêkeyberan û tede poynenê… Vîrê mi de çîyê winasîyî bîyay. No semed ra nişkîyo Seyfî ra vajerî ‘Omid tu ya’…” (r. 57)

Ziwanê Huseyîn Karakaşî de xeletîyê grameri zaf ê. Honde zaf ê ke redaksîyonî nê kitabî bine de mendo. Labelê wendoxo ke qaydeyanê rastnuştîşê kovara Vateyî bizano xeletan rehet vîneno. Redaksîyonê kitabî zî zaf xeletan pey goş kerdo.

Taswîrkerdişê mekanî de zî sifetî gumra ameyê gurenayene. Naye zî nuştişê Huseyîn Karakaşî kerdo rengîn. Karakteranê xo bi firçê resm keno. No derheq de ma nimûneyê bîyame çiman ver:

“Veraşan bî. Teber ra puk vay dîyêne. Betî sereyê xo dard we, pencera ro matê teberi bî. Va winî jîbenê ke estayanê însanî tezî kerdêne. Betî xeylê vengê vayî goştarî kerd. Dima çime xo rîyê ronîşteyan ro fetilnayî: Alê Surî, xo ser fer, tutin vay dêne. Kaleka ey a raste de Heydo Kej ronîşte bî. Heyd koçekê Alî bî. Tim fekê ey ra qisey kerdêne. Kaleka Alî ya çepe de kî Avdo Çolx ronîşte bî. Çimî şanaybî erd hurdî-hurdî tozbe antêne. Nê hetê Avdî û o hetê Heydî de Heso Qerece û Daş ronîşte bîy. Daş xeylêk kokim bî. Erdîşa xoya sipîye sêne ra axme bîbî. Nê hetê Daşî de Cem ronîşte bî. Pozxin û miradîyaye asêne. Betî çitur ke çimê xo çarnayî ci, ameyî têçim. Betî çimê xo remnayî. O, vera Cemî vileçewt bî.” (r. 16)

Huseyîn Karakaş, Omid Esto, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2006, 65 rîpelî

Karakteran ra zaferî hîkayê Huseyîn Karakaşî de tîpî enê dîyayene. Tîp û karakter zafêrî bedelîyayîşî ser o yewbînî ra benê cîya. Meramê mi no yo ke bedelîyayîş qaremanan keno karakter yan zi tîp. Demo ke yew qaremano durist bî zurker, ma şikînîme vajime o kes nuşte de bîyo karakter. La merdim ke vernî ra hetanî peynî zurker mend, o tîp eno qabul kerdene.

_____________

Çime: Karakaş, Huseyîn, Omid Esto, Weşanxaneyê Vateyî, Îstanbul, 2006

Not: No nuşte hetê Hudaî Morsumbulî ra 30.10.2010 de, roja şemîye saete 20.00 de Radyo Yaşam de programê “Wendîş û Nuştiş”î de ameyo pêşkêş kerdene.