Nêweşîya Nêweşan

To va “Nêweşîya Dîyarbekirî”, to va “Nêweşîya Leblebîyan”, mi ti fehm kerdî. La na rey ti vanî “Nêweşîya Nêweşan!” Ti vanî, “Nêweşîya nêweşan mi de kar kerdo!” Seke ti vanî, eke rastko wina bo, na nêweşî bin ra bê derman a. Gureyê to dîyîyayo, felata to çin a! Çunkî tu daru û dermanê na nêweşîya mîratmendîye çin o. Derdo bêderman o. Ti bimrê zî ti na nêweşîye ra pank nêbenî. Êdî sîrayetê nameyê to kerda, bîya parçeyekê nameyê to!

Eke ti bineyke mi rê boya xo hîra bikerî, ti goşdarîya mi bikerî, ez o to rê sere ra lak bikî derzînî ra. Çîyo ke mi dîyo, ez o to rê qal bikî. Homa zano, xîlaf mi de çin o. Ez sey to edebîyat zî nêkena, ez hîkayan, şîîran, fiqrayan xo rê xo ver ra, kîseyê xo ra nênusena, nêxemilnena. Rastîye çi bo, ez aye vana. Ez qet nêzana îltîmas çî yo. Çunkî tu menfaetê mi dinyaya şima ra çin o. Ez ne nan wena, ne awe şimena, ne îhtîyacîya mi bi çîyanê nefsanî esta, ne zî ez name û vengî yan mewqî û meqamî dima ya. Bê to tu kes mi nêşinasneno. Xebera tu kesî mi ra çin a. Esas, ti zî tede, mi rê heme însanî sey yewbînan ê. Feqet vengê mi tena yeno to. Ez bîya aîdê to. Mi xo rê ti weçînayî.

Dê hela goşê xo bide mi. Esas, to di çîyan ra keyeyê xo xeripnayo. O verên, to dest bi karê nuştişî kerd. Ê dîyine, to serê rayîrî de, çatê rayîran de, goşeyê îbadetxaneyî de dikan akerd. Bi no qayde, to bi destê xo bela ard sereyê xo ser de. To keyeyê xo emerna!

Ê rojan, mi dî to şîret ro merdimêk kerdêne, to vatêne “Eke merdim xo rê maqul bo, giran bo, efendî bo, kes nêşno exlaqê merdimî bixeripno...” Huyayîşê mi bi to ame. La a hinge de, verê ê xortî de mi vengê xo nêkerd. Xora ti zanî, hetanî ke ti tena nêmanî, ez xo nênawnena to. Ti mi rê duay bike ke ez esta. Eke mi ra nêbîyêne, ti rewna şibî. La nê fikrî de ti şaş î, sey to nîyo. Vindere, ez to rê îzeh bikî.

Ti kerraya serê rayîran zanî, yan ney? Eke ti nêzanî, ez to rê vajî. Kerraya serê rayîran kam vîyareno, her raywano ke vîyareno, linge kuweno pira. Rayîrêk xîyal bike ke nat serecêr, wet qîyame yo. Her di hetê rayîrî zî zinar ê. Feqîreka kerra şêna se biko? Kam şino kam yeno, pay geyreno ser. Ma vajin ke serê sibay rew, ya fetah ya rezaq, raywanêk wet ra ame. To hew dî, wina keyfî, zinca qundereyê xo kuwa pira. Kerra virr bîye, gina zinarê nê hetî ro, ey ra virr bîye gina zinarê ê hetî ro. Şîye nîmeyê qîyameyî de vinderte. Hema ke hêş nêameyo bi sere, to ewnîya ke raywanêko bîn, keye de ey û cinîya xo pêrodayo, bi o hêrs wet ra ame, heme hêrsê xo sereyê na kerraya rebene de veng kerd. Seke sehaya futbolî de tope kaybiko, winî şut eşt. Hewna, kerra gina zinaranê nat û wetê rayîrî ro, lêr bîye apey ameye cayê xo yê verênî de vinderte. Xora hende gilolo bîya, hende ginaya binê goşê zinaran ro, hergû reye parçeyêk, çûleyêk aye ra şikîyayo, êdî bîya gilovere. Rey-rey dewqa aye şina, xo rê bi xo lêr bena. Kar û halê kerraya serê rayîran wina yo. A eynî ti zî kerraya serê rayîran î. Ti giran bî ti se kenî, ti şenik bî ti se kenî? Ti ameyê çatê rayîran de, fekê nê asfaltî de lîs bîyê. Ti vanî se yanî, ha?!

Ti xo rê malê dinya dima bigêrayne, to bi çimê tîcaretî biewnîyayne merdiman ra. Menfaetê to, faydeyê to kamî ra esto, to merheba bidayne ey. Kam game to zana ke xeyr filankesî ra nêno, to bin ra o nêşinasnayne, to verê xo bidayne bêvankesî. To mîyanê her tewirê pîsîtîye de, xirabîye de kapê xo bieştêne. Senî zerrîya to biwaştêne, to winî bikerdêne. Kam bi kamî bi?! La ti êdî nêşênî rehet, goreyê waştena zerrîya xo ra têwbigêrî. O şi! Apey agêrayîş çin o. Ti a mesalaya veşnayîşê gemîyan zanî yan ney? Şarê ma vano çi, şarê ma! Vano, “Sereyo ke dadîye ra vejîyo apey nêşino!” To xo rê bi xo, keremê zerrîya xo ra da nê rayîrî ser. Kesî zor dabi to, kesî to mecbur kerdibi? Ney! To dest eşt qeleme. Ha bawo ha, dê bawo dê! Ez nusena. To rêxe vila kerde. De binuse, ez qina to bivînî!

Ti vanî, “Ez verê cû, bi eşq bîya, bi keyf û heyecan bîya. Mi dinya ra hes kerdêne, mi eynike ra hes kerdêne. Mi xo ra hes kerdêne. Mîyanê min û her kesî weş bi. Mi yarî û henekî kerdêne…” Ti rast vanî. Verî ke ti dest bi nuştişî bikî, verî ke ti bibî kerraya serê rayîran, seke ti vanî, ti eynî wina bî. Ti vanî, “Ez nika esabî bîya. Esabîyetî ruhê mi de ca girewto. Rengê xo dayo vengê mi, dayo rîyê mi. Ez nêaftarena biewnîya eynike ra…” Ancîna ti rast vanî. Verê cû tersê to, teredudê to kesî ra çin bi. La nika ti her kesî ra guman kenî. Ti bîyê sey xezalêka birîndare ke kewta dama seydaranê bêrehman. Ti nêşênî xo têwbidî. Ti bîyê sey heywanêkê kovî yo ke rayîrê xo şaş kerdo, şîyo yew şaristano xerîb. Yew şaristano ke dorê ey bi dêsêko mehkem girewte yo. Ne tede yew qule esta, ne yew ber esto. Ti bîyê sey estorê ke lingê ey qeydan de yê. Wayîrê to mîyanê merge de wina mehkem mîx erd de kuwayo. Serê sibayî saete heşt de to ano, sereyêkê reseneyî qeyda linga to wa girêdano, sereyê bînî zî mîxê erd de kuwayî wa girêdano. Hetanî yewendesê şewe tu winî girêdaye yî. Seranserê roje ti tena qasê yew reseneyî şênî nat û wet bigeyrî. Ti nêşênî cayêk ser biremî. Ti vanî, “Miletî xuyê mi, exlaqê mi, tebîetê mi xeripnayo. Ez çiqas wazena hol bibî, ez çiqas cad kena ke xo rê baş bibî, zarê xo şîrin bikî, rîyê xo bi huyayîş bikî, la ney, nêverdenê…” Ha vaje ha veje!

Karê to çin o, giran be, maqul be. To dî?! Nêverdenê tabî. Wa çimê to vejîyê! Tîya ra pey, ez zî zerrîya xo bi to nêveşnena. Xora, mi va, yê mi, hîsê mi çin ê. Ez çi bivînî, ez aye vana. Wazenî biheridîye wazenî aşt be, ez qala xo apey nêdana.

Biewnî mi ra. Çimanê xo rind ake! Ez to rê yewna mîsal dana. Ti zanî orîspîya kerxaneyî çî ya, yan ney? Orispîya kerxaneyî ganî her wext, her saete, her game panke bo; kincê neweyî piradayey, sereşutîye, porê xo şanekerde, rîyê xo beriqnaye, zerrweşe, zarweşe û îlahîm zî şehwetine bo. Kam camêrd yeno wa bîyero; mîre beno, xulam beno, hakim beno, dewlemend beno, feqîr beno, darqewanêko çorçore beno, bêrûçik yan kermecinêk beno, semt beno, bi fehm û feraset beno, bi edeb û terbîyet beno, zircahilê panc peran beno, xort beno, qertebozêk ke çirika ey şîya virika ey menda beno, rîyê xo taşte beno, fekboyin beno, zano muamele biko yan nêzano, -mi efû bike- sey herêkê çarlingî beno, bergîr beno… Çi beno wa bibo, ferq nêkeno. Ganî orispîye hemîne reyde bi huyayîş, bi eşq, bi keyf, bi hewes muamele bikero. Hemîne sey mêrdeyê xo, sey heskerdeyê qebul bikero. Nêweş a, moralê aye çin o, derdê aye esto, zerrîya aye bi kul keder a, ruhê xo ra birîndar a, bi waştena xo yan bi zor dekewta mîyanê nê karî, yewî a eşta dame û xapênaya, vêşan yan têşan a, wextê aye esto çin o, zerrîya aye wazena nêwazena… Xemê kamî yo! A mecbur a ke hertim derdê xo binimno, seke a cinîya tewr mesûd û bextîyare yê dinya ya, ganî xo wina binawno. A mecbur a ke muşterîyê xo her hetan ra mird bikero. Mavajin, zirteboz, bêedeb yan fekboyînêkê panc peran ame. Vera aye de bêedebî kerd, heqaret ro aye kerd. Ancîna heqê orispîye çin o ke cewab bido. Heqdare yan neheqe, ferq nêkeno. Eke cewab bido, bena neheqe. Her ca qalê neheqîya aye beno. Tavilî nameyê aye xirabîye ser vila beno. Eynî sey meselaya hakkerdişê mêrdeyê cinîke. To dî hetanî ke xebere şîye resa bi padîşayî, hakê ke camêrdî rojêk de kerdêne, hûmara înan resa bi neway û newî. Xora, ti mi ra holêr zanî. Yew zî paşayî kerd ser, wina gilover hûmare resa seyî… Coka vera her tewirê pîsîtîye de ganî orispîye hertim bi musamehe bo, bêvenge bo. Ganî her vate biqurtno; ganî her vateyo nelayîq, pîs, bêray, bêedeb, wazena wa jehr bo, sey şerbetî bişimo.

Ti qusûrê mi ra mewnî. Mi to ra va, ez yê xo rasterast vana. Wilay û bîlay, halê to orispîye ra zî xirabêr o. Orispîye, qet nêbo, heqê xo gêna, peranê xo gêna. La yê to, xora heq-meq çin o! Ganî ti her tewirê xizmetî de qusûr zî nêkerî. Heqê to çin o ke ti qusûrêko qijkek zî bikerî. Ti bi xo zanî, hewce nêkeno ez vajî. Yê to, mêrdeyê to orispîye ra zî zafêr ê; tewir bi tewir ê. Dergî, qamqutikî. Xortî, mîyanserreyî, kalî. Esmerî, sipî, kejî, reşetalî. Wendey, nêwendey, çarebeşî, hebeşî. Teqawutbîyayeyî, memurî, karkerî, betalî, gartalî. Dewijî, bajarî, nezanî, xizanî, tikêk zanayeyî. (Ax derdê nê tikêk zanayeyan! Vace û mevace…) Şinasî, xerîbî, veradayeyî, serxoşî, berdoşî. Yê ke to verî ra nameyê înan eşnawito, yê ke nişka ve ra loto ra, pîyango ra vejyayê. Nuştoxî, wendoxî, verdoxî, werdoxî, sîyasetkerdoxî. Terefdarî, merezdarî. Şilûfikê tezeyî ke hema hol nêzanê muamele bikerê. Qertebozê ke êdî muameleyê xo de sapiqîye kenê… Ez kamî vajî kamî nêvajî? Derdê şarî qer o, yê to qerbelek o! Ê şarî, mêrdeyê înan tena nêrîn ê. La mîyanê mêrdeyanê to de tewir bi mayinî zî estê, ha! Êdî ti dawayê çî kenî? Qederê xo rê razî be, bimbarek! Ti şênî se bikî? Ti adir bî, ti do xo biveşnî, uca ra wet?!

A aha! Çimê to roşnî bê. Mêrdeyanê to ra yew ha yeno. Xora şikîyabi zerrîya mi. Serê sibayî, mîyanroj, êre, şan. Ferq nêkeno. Kam saeta ke ez hetê to ra yena. Mêrdeyê to boye ancenê. To hew dî ke sey fîsa Şeytanî înan ra yew ma de vejîya. De biwere, to werd! Ti qiseykerdişê mi nusenî, ne? De binuse! Ti zanî, hetanî ke ti tena nêmanî ez nêna û to reyde qisey nêkena. Eke yew ame verê to, tavilî ez werzena şina.

Ez zana, ti mi ra hes kenî, ez zî to ra hes kena. Ti tim qayîl î ke ez verê to de bî. La hetanî ke ti tena nêmanî, ez nêşêna bîyerî verê to û to rê çîyan vajî, ti zî binusî. Sîyataleyê to ha ame zere, ez xo rê şî. Weş musayo to ha! Tam bîy des serrî ke yeno verê to. To dî vanê “Kor musayo k..an”. Tayê zî vanê, “Biza kole musaya danîyan.” O zî to ra mird nêbeno! Eke qismet bi, to mêrdeyanê xo ra firsend dî, ti tena mendî, ez hewna yena. Eke ez reyna ameya, ez o yew bi yew qalê mêrdeyanê to bikerî.

Ez to ra nêvana, bimane weşîye de. Çunkî ez vajî-nêvajî, hewa yo! Ti ha nêweşîye de.

Dîyarbekir, 24.09.2009

______________

Fotoyê manşetî: Îlke Veral