Nêweşîya Maseyan

Wey lajeko. Wey nêweşo. Nêweşê nêweşan!…

Ti zanî key ra yo ez hetê to ra nêameya? Lajeko, ti xo rê ha se kenî? Wey delîl halê to, lawo! Dayê korrê!...

To va “Nêweşîya Dîyarbekirî”, to va “Nêweşîya Leblebîyan”, to va “Nêweşîya Nêweşan”, to va “Nêweşîya Sîyataleyî”. Lawo nêweşîyê to nêqedînê?

Reya bîne ke ez ameya, mi vatibi, ez o to rê qalê “Gijikinî” bikerî. La na rey ha ti vanî “Nêweşîya Maseyan”. Masey kotî ra vejîyay, hewwûû? Lo lo lawo, qey nêweşî heme bîyê para to?

Dê vindere ez to rê qal bikerî. Dê hela goşê xo bide. Veng yeno to?

“Balîîîx balîîîîîîîyyêêxx!... Hemsî balixî, balîîîîîîîyyêêêxx!...”

Dîyarbekir kura, maseyê behrê Sîyayî kura?

No veng, vengê maseroşî yo. Tim ha goşanê to de. Ge-ge bi şewe zî yeno hewnê to. Ti hesyenî xo. Ti nefesê xo de gênî. Ti goşê xo danî ser, çend deqîqey pawenî. Ti ewnênî ke veng nêno, hema newe ti tey vejenî ke to hewn dîyo. Ti şukr kenî. Ti bi fesal goşeyê lihêfî de gênî, ancenî serê sereyê xo.

Cayê karê to semtê keyeyê to ra dûrî yo. Ti serê sibayî keye ra vejênî şinî karê xo. La no veng zî ha to reyra, tim ha goşanê to de:

- Balîîîx balîîîîîîîyyêêêxx!...

Ti dikan ra vejênî teber, bi dîqet ewnênî nat û wet ra. Erebeyê maseyan cayêk nêaseno. Ti vindenî, pawenî. Kam gama ke ti emîn benî ke veng tekrar nêbeno, hema ti agêrenî karê xo ser. Ti tey vejenî ke no veng, esas, goşanê to de mendo. Mîyanê mezgê to de tekrar beno.

To dî merdim gama ke şino konserêk. Konser qedêno, merdim vejêno teber. La hetanî saetêk badêna zî vengê muzîkî goşanê merdimî de maneno, xumî keno. Her ke wext vîyareno na xumî kêmî bena. Axir roja bîne bin ra goşanê merdimî ra bena xalî. Hiş yeno bi sereyê merdimî. A no veng zî eynî winî, ha goşanê to de, xummeno.

Hema vaje ke her roja Homayî, serê sibayî rew, no veng kuçeyê şima ra kêmî nêbeno:

- Balîîîx balîîîîîîîyyêêêxx!...

Kesî hema vengêko hende bass nêeşnawito. Merdim vano qey têlanê qirika ey ra çend hebî bineyke verisîyayê, bîyê pirtikinî. Coka veng, bassêko diryaye yo. Esas maneno gurrîya hewran. Xewf dekeno zereyê merdimî.

To bi xo o nêdîyo, la vengê ey viştereyêkê boxî ano bi vîrê to. Viştereyêko box ke zimistanî axur de xususî weye bîyo. Aşma gulane de mergan ra çerayo. Hende çayîr û çîmen, gul û vilikê wisarî werdê ke êdî hêç bîyo. Çimsûr bîyo. Gayî verê çimê ey de bîyê sey bizêkan. Hereşan keno. Bi linganê xo yê verênan erd keneno. Çayîr û çîmenî erd ra wekeno. Qulatanê herrî sereyê xo ser de pijiqneno. Tefl û dûman erd ra keno ra. Bi sere şino bi qirmê dare. Dara qalinde ke verarda camêrdêk ro aye nêna pê, qirm ra hejneno. Û seke hemeyê dinya rê meydan biwazo, borrî kewno ser. Gilê dare vengê ey ver lerzenê. Vengê ey xewf dekeno zereyê heywananê kedîbîyaye û kovîyan. Tersan ra çimanê xo huşk gênê, vileyê xo çewt kenê, sereyê xo kenê mîyanê vaşî ra. Eynî seke to sereyê xo kerd binê lihêfî ra.

Kuçeyê şima esto qasê panc sey metereyî derg, çar-panc metreyî zî hîra. Nat û wet, keye keyeyî ver de yo. Yewla, dila, hîrêla, çarla têkaleke de rêz bîyê. Vengê camêrdê ma, nat û wet gineno dêsan ro. Zimmî keno. Gama ke çekuya “balîxî” a peyêne vejeno, vengê “î”yî zaf keno derg. Meqam dîyeno vengî. Nêzdîyê ke vengê “x”yî vejîyo, êdî merdim vano qey vano “îyyyêêê”. Di-hîrê deqîqeyan ra reyêk veng gineno piro:

- Balîîîx balîîîîîîîyyêêêxx!... Hemsî balixî, balîîîîîîîyyêêêxx!...

Roja ke no veng ameyo kuçeyê şima, to werdişê maseyan ro xo qedexe kerdo. Neke tena ro xo, to ro hemeyê keyeyî qedexe kerdo. Axir keyfê hemsera to nê qedexeyî rê ameyo. Esas pankkerdiş, şutiş, pewtiş û boya maseyan ra xû kena. Vana, “boya nê mîratan mitbaxe ra nêvejyena.” Coka qedexeyê maseyan de, zerrî ra piştgirîya to kena. Labelê şima maseyan biwerî-nêwerî no veng to gêj keno. Eke veng bi kurdkî bîyêne, hende zorê to nêşîyne. Mesela, çend serrî verê cû yewna maseroş ameyne kuçeyê şima. Kurmancê deşta Bismilî bi. Vatê:

- Ha werne masîyan, werne masîyan. Masîyên teze, masîyên gola Wanêêê!

Hewna, di serrî verê cû, yew kirdê corî, camêrdêko zimbêlqeytan ameyne kuçeyê şima. Vengê ey zî weş bi. Bi kirdkî vatê:

- Bêrê masan, bêrê masan. Haydê masey, masey.

Merdim vengê înan ra aciz nêbîyêne. La no boxe?! Nê vengî huzur şima rê nêverdayo. Çekuya “balix”î û “hemsî” tirkî ra şinasneno. Homa bizano kokê nê çekuyan yunankî ra yeno, kura ra yeno? La bibo-nêbo, na qirike qirika kurdan a. Ti meraq kenî, gelo kird o, kurmanc o? Şarê kam welatî yo? Ti deyîranê kurdan, vengê deyîrbazan anê vîrê xo ke, ti texmîn bikerî.

Mesela, şarê hetê Serhedî, qirika înan eynî sey qiriqa mêşna ya. Vengê înan barî yo. Gama ke deyîran vanê, sey vereka ke kalena, winî girênenê: Wî de payîz e, berfê girtîye serê çilan û çîyan. Ihi hê hê êê ê ê hêêê!... Derg kenê. Ti vanî, ney! Serhed ra nîyo.

Şarê hetê Botanî zî vengbarî yê. Gama ke payîzokan vanê, vengê înan, seke bikewo vayî ver, ge nizmek beno, ge zî bineyke berz beno. Tim wina pêlan dano xo: Ez Xelef im, Xelef im. Hawar e mîr, hawar e mîr. Êzdînşêr, mîrê Botan im… Niçç! Şarê Botanî zî nîyo.  

Şarê ma yê hetê Dêrsimî zî vengnazik ê. Mîyanê lewan ra qisey kenê. Hende nazik, hende kîbar, hende serê lewan ra qisey kenê ke herinda “xo” de vanê “ho”. Herinda ke vajê “keye”, qet zehmet nêdanê xo, hema serê lewan ra vanê “çeye”. Tirkîya înan zî tam standard a. Gama ke tirkî qisey kenê, tirkan ra holêr qisey kenê. Ney! Dêrsimij nîyo.  

Şarê Dîyarbekirî? Oooo! Vengê înan borazankî yo. Kertik-mertik qiriqe de çin o. Gama ke qisey kenê, mîyanê lewan ra ney hetanî ke înan ra yeno xorînîya qirike ra qisey kenê. Hela yê ke şarê zereyê Dîyarbekirî yê, qet mevajêne! Vanê: Dîyarbeqir qizlerî qinayî qoyîler baqir sînîye. Ziqlulîke ra veng vejenê.   

Ti vanî bibo-nêbo, no vengboxe yê Dîyarbekirî yo. Serê kuçeyî ra hetanî ke yeno reseno verê berê şima, belkî vîst rey borreno:

- Balîîîx balîîîîîîîyyêêêxx!... Hemsî balixî, balîîîîîîîyyêêêxx!...

Ge-ge ti vanî ez vejîyî teber, ez vajî: “Heyran! Ti ma ra çi wazenî? Ti dawê îmanê ma kenî? Dê biney tay biqîre. Vengê xo nizm bike. Ti her roja Homayî şefeqêk hewnê ma herimnenî. Ti tutanê ma tersnenê. Qet nêbo roja yewşeme, roja tehtîlî meye. To huzur-muzur ma rê nêverdayo wey!…” La ti cesaret nêkenî. Ti zereyê xo de vanî, bibo-nêbo wayîrê nê vengî yew boxe yo. Eke hêrs bibo û bi her di destanê xo sey pencanê şêrî, sêneyê mi de bigîro, sey yew perperike mi erd ra hewano û zirm bido qina dêsî ro. Ez sey berateyêk erd de meridîyena…

Ti nêkewenî derbî ver. Esas ti vanî ez o mîyanê mehla de, verê çimê cinî û tutanê xo de rezîl û riswa bibî, qîymetê mi bibo panc perey. Ti vanî, ez vajî, merdim nêşêyo bi kesî, eybê xo çin o. Camêrd viştereyo box o, ez delalîyê serê sendelîyan a. La ti vanî, ez se bikerî zî êdî tu qedr û qîymet mêrdeyîya mi rê nêmaneno. Ez xo rê bimrî hîna baş o. Hetêk ra zî ti vanî, seba rizqê kulfetê xo nê karî keno. No serd û sipûr de kam canê xo ra ecz bîyo ke werzo bikewo kuçeyan û winî biqîro? Ti xanima xo ra persenî, vanî:

- Qey Homayî, kam nêy ra her roje maseyan herîneno? Qey şarê nê kuçeyî maseyan ra mird nêbeno?

Xanime vana:

- Cinîyê mehla vengê ey ra hes kenê vengê ey ra. Pê benê mird!

Wişşş bawo! No kotî ra vejîya? To xo rê dîyo?! Cinî bi nê vengê boxeyî benê mird ha! To rê komîk yeno. Ewilî ti biney huyenî. La yeno vîrê to ke, to kitabêk de wendibi. Gama ke Adolf Hîtlerî qisey kerdêne, awa cinîyan herikîyayne. Pê vengê Hîtlerî pay ra tatmîn bîyêne. Hema newe hiş yeno bi sereyê to. Ti bineyna xorîn de şinî. Tayê fikrê bînî zî gala mezgê to kenê. Cinîyê ma yê sîyasî yenê verê çimê to. Cinîyê ma yê ke di engiştê her di destanê înan bineyke çetel bîyaye, hertim sey herfa V amade yê. Laçeka sipîya ke bi murayanê kesk û sûr û zerdan murakerdîye ha sereyê înan de. To hew ke dî, bi engiştanê xo herfa V viraşte û destê xo hewanay. Tilîlîyêka tîre tîrtîrnay û va: “Welato bê boxe, wa jehr tede bo, ma pê se kenê?” Welat bê boxe beno?!

Vateyê xanime sereyê to de tekrar benê: “Cinîyê mehla vengê ey ra hes kenê vengê ey ra. Pê benê mird!” Hela hela! Na zî esta? Ecêba girane!...

To serê dêsê banê xo de “Banê Rotene” nuşt. La muşterî nêvejya. Eke muşterî vejyo zî, pere nêkeno. Ti nêşênî bi pereyê nê banî semtêna de ban biherînî. Destê to teng o, ti bi zor qirika kulfetî bineyke kenê hîy. Ti nêşênî deyn û dû zî bikerî. Ma vajin ke to yewna semt de keye herîna. Gelo garantîya ey esta ke no boxe do nîyo uca zî? Ney! Erdo huşk, asmêno berz! Ti se ra şinî?

Serê sibay rew şima keno haya, hewnê şima hulîheram keno û vîyareno şino. Şino peynîya kuçeyî ra tadîyeno kuçeyanê bînan. Eke texmê keyeyê şima ra vîyart, semedo ke verê ey wetî ser û peyê ey şima ser beno, coka camê pencerayanê keyeyê şima vengê ey ver êdî nêlerzenê. Vera-vera vengê ey dûrî şino, beno kêmî. Labelê veng tim goşanê to de maneno. Hetanî şan goşanê to ra nêvejyeno:

- Balîîîx balîîîîîîîyyêêxx!... Hemsî balixî, balîîîîîîîyyêêêxx!...

Ti vanî, ez şira doktor. Ti vanî ez bipersa, gelo yew çareyê ey çin o. Ez nêzana perdeyê goşê merdimî zî sey teyrê tûtî venganê ke eşnawenê tekrar kenê, se kenê? Yan, na rewşe psîkolojîkî ya, çi ya?

Law wilay heqîqeten derdê to giran o. Gunek halê to rê!...

Axir ewro senî ke to veng eşnawit, to mergê xo da verê çimê xo û ti weriştî. Ti amey teber, to berê hewşî bineyke akerd. To ewnîya ke erebeyêkê maseyan ha wet ra yeno la kes nêaseno. Erebeyo hîrêteker. Lodêk maseyê merdeyî, maseyê behrê Sîyayî, maseyê hemsî ha ser o quçkerde. Û erebe bi xo yeno. Her ke çend metreyî hetê keyeyê şima ra yeno. Veng gineno piro:

- Haydê balîîîx balîîîîîîîyyêêxx!... Hemsî balixî, balîîîîîîîyyêêêxx!...

Subhanela! Homa merdimî bisetirno. Ti çimanê xo nutik kenî, wina tûj, ziq ewnênî. No veng kotî ra vejîno hewwûû? Hela, hela!...

Niqika to pêsero ginena piro, ti awa fekê xo qurtnenî. Fekê to akerde maneno. Beno zik û ziwa. La erebeyê maseyan dûrî ra ti dîyî. Bineyke leze hetê to ra yeno. Herhal vano, muşterî yo, masan herîneno. Reseno goşeyê banê cîranê to. Hewna qîrî kewna erbeyî ser:

- Abê balîîîx balîîîîîîîyyêêxx!... Hemsî balixî, balîîîîîîîyyêêêxx!...

Fekê to helebîyêk akerde mendo. Ti xo rê şaş bîyê. Ti vanî, gelo ez hewn vînena? Ez hema zî hewn de nêbî? La ti vengê ey de xo hesyenî. Vano:

- Abê balix îstîsen? Qaç kîlo?

Ti ewnênî ke çi bivînî! Yewêko da-vîstserre, sîyavereko tari, eynî mereyê Amerîka. Muyin, gijik-mijikê ey heme têmîyankewte, qasê bizêkêkê virnikî yo. Gilêzga maseyan ra sêneyê ey, kinc û kolê ey wina pilxin. Ha peyê erebeyî de, sey moza gîyî ke silê heywanî gud kena, dana xo ver û bi pepikanê xo yê verênan gilolo kena bena, eynî winî. Sey kerceyî dusyayo peynîya erebeyî, destikê erebeyî de girewto. Pey ra linganê xo sey di pîjikan dano erd, beşna xo heme aver kuz keno û erebeyî tehn dano yeno.

Çimê to, her yew sey uskurayêk beloq benê. Fekê to hende abeno ke zebeşe şêna sax şiro fekê to. Des kardê kalanî biginê to ro, ti xo de nêvejenê. Çilka gonî to ra teber nêbena. Ti mîyanê berî de sey heykelî cemidênî.

Hewna veng gineno mozê gîyî ro:

- Abê balix îstîsen yoxsa yox?

Vengê ey de ti bineyke hîşyarê xo benî. Ti didananê xo pêsero şidênenî. Qirçî ginena didananê to ro. Ti çimanê xo gizgiznenê. Ti zereyê xo de vanî, “Kutikzayê kutikî. Wey mi n… di lana dadîya to bi balixanê to ro!” Ti zereyê xo de vanî, “Ez her di linganê ey de bigîrî û seke merdim pelase roşano, eynî winî bidî qina dêsî ro, bidî qina dêsî ro, bidî qina dêsî ro. Hetanî ke zerçuleyê ey qina ey de vejîyê teber. Dima ez yew paskul bidî erebeyê ey ro. Heme maseyan kuçe ra vila bikerî. Pay bigeyrî ser…” La a hinge de çimê to gineno piro ke yew kardîya kalanî ha serê erebeyî de, kîşta terazî de. Hema verê destê mozê gîyî de. Ti ceniqîyenî. Ti ferq kenî ke ti bi kincanê şewe wina destveng ha mîyanî berî de. Ancîna veng gineno mozê gîyî ro:

- Abê alacaxsan al, almîsen, almîsen! Ma zornan vêracax degêlem!

Wey lawo! No bizêko virnik vano se? Ti bineyke sereyê xo hetê ey ra kenê çewt. Ti brûyanê xo anê pê, çiqrê xorînî tîkankî dekewnê mîyanê çareyê to. Ti çimanê xo tûj kenê, ziq ewnênî ey ra. Ti hol bala xo danî ser. Ti qama ey a çar vincewî ser ra bin feselnenî. Ti zereyê xo de vanî “Belê. Belêê belê… No veng. No veng. No veng eynî nêy ra vejîno. Sedeeeq.”

Ti hema newe yeqînî pê anî. La ti şoke benê ke no veng kurayê ey ra vejêno. Ti nêşênî çîyek zî vajî. Wina sey maseyê merdeyî ti ge ewnênî maseyan ra ge ewnênî mozê gîyî ra.

Ewnêno ke ti masan nêherînenî, coka winî pîs-pîs awir dano to. Axir hewna veng gineno piro:

- Balîîîx balîîîîîîîyyêêxx!... Hemsî balixî, balîîîîîîîyyêêêxx!... Teze balîîîîîîîyyêêêxx!...

Heme camê pencerayanê şima bi şinge-şing lerzenê. Mozê gîyî pey ra linganê xo çutmekî sey pîjikî dano erd. Bi her di pepikanê xo yê verinan guda rêxê gayan gilolo keno beno. Şino peynîya kuçeyî. Tadîyeno şino kuçeyanê bînan. Xo ra pey boyêka girane yê maseyan verdeno û verê çimî ra beno vindî. Ti mîyanê berî de sey heykelî benî kerre û manenî.