Hewa Zengi û Elîyê Zoroyî

Hewa Zengi keynaya Îsê Elî ya. Elî zî lajê Zoro yo. Hewa Zengi û Elîyê Zoroyî wirdêkey ra zerra jîn yewbînî di bîy. Wirdêkey ra yewbînî ra heskerdênê. Yew roj Hewa Zengi şona Elîyê Zoroyî ra vona:

- Elî, bê mi biremni, bê ma şorê!

Elîyê Zoroyî qayîl nîyo ja biremno. Elî xo rê vono, mele ez waştişî reydi ja bigîro. O semed ra tadîyeno Hewi ra vono:

- Hewê, perey mi çinîk ê, ez nişto to bero, biremno.

Elî ino hawa qalî keno, vono, mele Hewi fek remnayîşî ra verado, ez ja pêrdê ja ra biwazo, ez ja waştişî reydi bigîro.

Rojê şono Hewi pêrdê ja ra wazeno, Feqet pî Hewi ja nêdono bide.

Beyntar di biney wext vîreno, yewna ray şono Hewi pêrdê ja ra wazeno. Pî ja Îsê Elî, hoyna keyna xwi nêdono bide. Biney wexto kir ra dima, Elîyê Zoroyî raya hîrini zî şono, rayna pî xwi erşaweno key Îsê Elî. Welhasil pîyê keyneki oyna jîn tepa erşaweno.

Rojê Hewi tikê pero dekena yew girîşî miyon û paja Zoroy ra fînena zere. Elîyê Zoroyî ewnîyeno ki yew girîş erdo fînaye wo. Elîyê Zoroy verê fam nêkeno ki çi dawa ya. Tira dim girîş gêno akeno ki çi veyno! Biney perey girîşî miyon di pişte yê. Weyra hêdî fam keno ki inî gurey Hewa Zeng î. Inî perey Hewa Zengi dekerdê girîşî mîyon û paja jîn ra fînay zere. Weyra xwi mîyon di dişmîşyeno, vono, mi ja ra vatibi ki, perey mi çinîk î, ez o semed ra ki nişto to bero. Keyneki zi şî perey erdî mi rê. Mana inî, vona bê mi biremni. Heger ki ez inka ja nêbero se, mi rê çiyekî nêmoneno. Elîyê Zoroy hêdî mecmur moneno ki ja biremno. Elî xeber erşaweno Hewi rê, vono:

- Ti çi wext şêna bêra, bê ma şorê. 

Yew şewi Hewi yena Elîyê Zoroyî ra vona:

- Elî wardi ma şorê. Elîyê Zoroyî Hewa Zengi Hopi ra gêno beno yewna dewi. Elî ja beno Daxon, weyra şonê keyê Evdalê Fetihî. (Evdalê Fetihî enî Hewa Zengi lajê xwi rê waştênê, la xebera Elîyê Zoroyî inî guron a çinî bî.) Elî vono:

- Dat Evdal, mi Hewi bi zerba ja erda, mele ti yew destê xwi fînî ma, ti ma tena nêverdê.

Evdalê Fetihî jîn weyra keyê xwi ra teber keno û Elîyê Zoroyî ra vono:

- O ki keyneki to reydi homeya, ja bigî şo hukmat.

Elîyê Zoroyî Hewi gêno beno hukmat. Ja gêno beno Gêl. Şonê ki Raîf Beg ha weyra yo, raşt şonê jey het. Zoro zî xeber gêno ki lajê jey keyneki berda weyra, Raîf Begî het. Zoro şono Raîf Begî ra vono:

- Raîf Beg, lajê mi yew keyneki berda, ti biney jîn rê ardim biki. (Inî gurey bê ruşwet nêbenê. Xura perey-mereyê Zoroy çinîkê. Semedo ki Zoro feqîr o, nişto ruşwet-muşwet bido Raîfî. Raîf zî goş pa nêkiweno.)

Îsê Elî xeber gêno ki Elîyê Zoroy keyna jey berda hukmat, Raîf Begî het. Hema wext nêvîyarneno û dono piro, şono Raîf Begî het. Raîf zomay keyê Îsê Elî înon o. Îsê Elî Raîf Begî ra vono:

- Raîf, keyna mi Elîyê Zoroyî ra bigîri.

Raîf Beg vono:

- Temom, ma keyna to jîn ra gênê.

Raîf Beg di hebin hakimonê zûrayo ono, vono, ez îfadey keyneki gêno. Hewi îfadey xwi di vona ki:

- Elîyê Zoroy mi nêremnayo, mi jey berdo.

Hakim Hewi ra cigiryeno, vono:

- Bew pî to teber a yo, pî to mi ra va, Elîyê Zoroy to zorbê çiwa remnayo.

Hewi vona:

- Ney, mi jey berdo, jey mi nêremnayo.

Hidî yenê teber, Raîf Beg pêrdê keyneki ra vono, hal ü mesela îfadey keynada to ino hewa yo. Kenya to vona mi jey berdo.

Îsê Elî vono:

-Ma sekê Raîf? Se ponot to rê, yew tenkeyê ruwenî zî hakimî rê (nara hakimo raştikî yo).

Raîf şono hakimî ra vono:

- Hakim Beg, Îsê Elî yew tenekey ruwenê dayo to, mele ti keyna jey Elîyê Zoroyî ra bigîrê.

Hakim vono ki:

- Wa pîyê keyneki vindo, ez keyneki Elîyê Zoroyî ra gêna dona jey.

Hakim veynda Elîyê Zoroyî dono, vono bê mehkema.

Hakim veyn dono, vono:

- Zoro oxlî Elî, Îsmaîl qizî Hewê.

Elîyê Zoroyî yeno mehkema, hakim îfadeyê Elî gêno û jey neheq vejeno, tira dima jey dekeno hepis (Hepisê Dîyarbekirî). Hakim keyneki zî dono pêrdê ja û vono:

- Keyna xwi bigî beri keye.

Elîyê Zoroy şi dekewt pey bero (hepis). Keyneki zî homey key pêrdê xwi. Hewi tadîyay pêrdê xwi ra va:

-Eki mi ina to rê verdaye! Ti ko veynî!

Rojî Hewi veynda Ehmedê Eloy (Elî Keya) dona. Ehmedê Eloy dişminê pêrdê Hewa Zeng o. Vona:

- Bê, ez to reydi yeno, mi beri.

Ehmedê Eloy û Eskê Temoy yenê. Hewi Ehmedê Eloy reydi kewena. Xeyriki zî Eskerî (Eskê Temoy) reydi kiwena. Inî remay şî Binê Xeti (Sûrîye).

Îsê Elî dawa pêhesya û da çokondê xwi ro, va:

- Way daykê, way bawko, mi keyna xwi mêrdimondê xwi ra giroti, dişminonê mi ja berdi.

Hewa Zengi rojî pêrdê xwi rê xeber erşewit, va ki:

- Ez ino hewa keno kê ha. Ti mi waştedê mi ra aqitnenê hê! Ez zî şono dişminondê to reydi kiweno ha.

Îsê Elî keder kerd, werem bi û merd. Hewi zî Ehmedê Eloy reydi zewijyay, bî wayîrê gedo-gûdo û emrê xwi ino hewa vîyarna. (*)

____________

(*) Mi na mesela zimistanê serra 2006 de Bursa de fekê Hemoyê Zoro ra arêdaya. Hemoyê Zoro dewa Hopi ya Pîranî ra yo. Wendiş û nuştişê ey çin o. Bineyke tirkî û kirdaskî zano. Gama ke na mesela mi rê qisey kerde 65 serre bi. Bursa de mêman bi.   

Daxon: Yew dewa Pîranî ya.

Evdalê Fetihî: Daxonij o.

Eskê Temoy: Şêxmedij o.

Ehmedê Eloy (Elî Keya): Şêxmedij o.

Binê Xeti: Sûrîye.

Gêl: Yew qezaya Dîyarbekirî ya.

Raîf Beg: Zomay key Îsê Elî yo.

Xeyriki: Hopij a.

_________

Not: No nuşte kovara Vateyî, hûmara 33, rîpel 90-92 de weşanîyayo.