20 Tebaxe 2011 Şeme 10:19

Heqî Kesî Kesî rê Nêmaneno!

Cemal Azij

Yo ruej xizmetkarê yo begî kiwêr bêg aw dûno. Zerê kiwerî di yo gula sûre esta. Xizmetkar ownêno yo bilbil ame, guli paritna û perra şi.

Xizmetkarê begî vûno, înke ez se bikîr. Senî beg ra vajî bilbil ame gulê to peritna û şi. Wurzen şin huzir bêg. Begî ra vûno, ez wazen yo xeberi bidî to. Beg vûn, kerem bik, vaj. Xizmetkar vûn, mi kiwer awk dên. Mi dî yo bilbil ame mîyanê kiwêr, şi ver gulê to û guli peritna, rema şi.

Beg xizmetkarê xo ra vûn, qet meqehrî, heqê guli bilbilî r’ nêmûnen. Beynati ra yo çend ruej şîn, xizmetkar hona ho kiwer awk don. Anên o bilbil ame sêr yo gilê dari di vinert. Onên, zereyê dari ra yo mar vejya, bilbil tepişt û werd.

Xizmetkar ben şa. Vûn ez şêr xeber bid begî. Şin huzîr begî. Begî ra vûn, ê bilbilê ke gulê to peritanayne, êr ame nişt gilê dari. Zereyê dari ra yo mar vejya, bilbil eşt xu fek, werd. Beg xizmetkarî ra vûno, zaf şa mebi. Heqê gulê bilbilî r’ nêmend, la heqê bilbilî z’ ma r’ nêmûnen.

Beynati ra yo çend ruêj şîn. Xizmetkarê begî mîyanê kiwerî d’ bîn dari d’ kot ra. Hesyen xu ke mar alozîyayo linga yi ra. Wurzen xu ser, ard ra huyeyê xu gên, pê mar kişen. Bajê, vaz dûn, şin xeber dûn begî. Begî ra vûn, ê mari ki bilbil werd, êr mi o mar kişt. Beg vûn, şa mebe. Heq marî z’ xizmetkarî r’ nemûnen.

Beynati ra yo çand ruêj şîn. Xizmetkar vejên serê dari, tuyan wen. Onên ki beg û xonima xu hê baxçi d’ verar şîyê yobînan, hê yobînan ra hes kên. Xizmetkar xu nimneno, yin sêr ken. O ari d’ dari leqen, xizmetkar ginen ardi r’. Beg venden eskerûn xu, vûn în berîn sereyê yi tira bikîn. Eskerî yen xizmetkarî ben, vûn wesyêt xu bik, ma sereyê tu tira ken. Xizmetkar vûno wesyet mi îna ya. Şêrîn begî ra vajîn, xizmetkarê to vûno begî ra vajîn, heqê guli bilbilî r’, heqê bilbilî marî r’, heqê marî xizmetkarî r’ nêmend. Heqê xizmetkarî z’ begî r’ nêmûnen! Eskerî şîn begî ra vûnê, xizmetkarê to îna vûno. Beg eskerûn ra vûn, şêrin ê veradîn. Wa belayê xu Homayî ra vîn.

Vateyê mi o yo ke, hetanî êr, kûm yo miletî heqê ma înkar kerdo, ma sêr zulim nayo rûe, dewê ma veşnayê, ziwanê ma girê dayo, Homa heqê ma înan ra bigiro.

Na xebere 3760 rey wanîyaya

ŞÎROVEYÎ

Tirkî

Tesîrê

Tîya de neheqî çin a. Kesî nuşteyî rê neheqî nêkerda. Eke merdim vajo goreyê fikrê mi na çekuye tirkî ra tercume bîya, neheqî nêbena. Eke zîhnîyet wina bibo, ganî (gerek) kes fikrê xo nêvajo. Çunke neheqî bena!
Nuşteyêk de, mîyanê hezar çekuya raşte de, beno ke çend çekuyî zî xelet bibî. Vatişê nînan zî eyb nîyo.
Bêguman gama ke merdim fikrê xo vajo nîna a mana ke merdim muheqeq rastî vano, beno ke merdim bi xo zî xelet vano. La hol a ya ke merdim fikrê xo vajo. Ez fikrê xo vana, ti zî vanî, vera-vera ma rastî resenî.
Ti vanî, “ziwan binê tesîr de bimano zî buya xo xusûsîyetê xo dano ci”. Xora mi zî waşt naye vaja. Goreyê fikrê mi, tirkî tesîrê xo, buya xo daya ci, “çend”, bîyo “yo çend”.
Ez zî zana ke Çewlîg de tayê merdimî vanî “yo çend”. La hîna zaf êyê ke binê tesîrê tirkî de yê vanî. Ez bawer nêkena ke dewijê ke tirkî nêzanî, vajî yo çend.
“Kurmancî û farskî de zî wina yew şuxulyayiş” çin o.
"Yek çend"ê farsikî yewna çî yo. Fariskî de, çekuya “çend”î yena manaya “wext, muddet”î zî.
“Yek çend be kûdekî be ostad şodîm” de “yek çend”: wextêk (yew wext), mudetêk (yew mudet) o. La kirdkî de manaya “çend”î belî ya (bi tirkî “kaç?”, yan zî “birkaç”).
“Kûm yo” zî raşteraşt “hangi bir” (hangisi)yê tirkî ano vîrê merdimî.
Ti vanî “çewlig de ina mana de yewna çeku çina û bêîstîsna pîl-qij herkes şuxulneno”. Çewlîg de ina mana de yewna çeku esta: kûm. Pîl û qij zî “kûm yo”yî nêşuxulneno. Îstîsnayî zaf-zaf î.
Ti vanî “Yew zî mi mereq kerd in vatiş çira tesîrê tirkî bibo kî, wina yew vatiş ziwanê ma de zî nêbeno?”
Kirdî tena Çewlîgî de nîyê, cayanê bînan de zî estê. Cayanê bînan de kes nêvano “yo çend” û “kûm yo”.
Eke ti qusur nêewnî ez yewna mîsale dana. Mesela, a cumleya to de “wina yew vatiş” zî tercumeyê tirkî yo (mota mot: böyle+bir+söz). Çekuyî kirdkî yî, la goreyê tirkî ameyê vatiş. Kirdkî de merdim nêvano “wina yew vatiş”, merdim vano “vatişêko ...” (yanî: söz+bir+böyle) yan zî “yo/yew vatişo ...” (yanî: bir+söz+böyle). Yanî “böyle” vernî de nîyo, peynî de yo. Eke merdim vernî de vajo “böyle”, dima zî vajo “bir+söz”, no beno tercmueyê tirkî. Pîl zî vajo, qij zî vajo, çewlîgij, dîyarbekrij, dêrsimij zî vajo, birayê mi zî vajo no tesîrê tirkî yo. Û çi heyf ke tesîrê tirkî tena kirdanê yew bajar yan zî yew mintiqa ser o nîyo, şarê heme bajaran û mintiqayan ser o esto. Çewlîg, Dêrsim, Dîyarbekir... pêro.

28 Tebaxe 2011 Yewşeme 22:54

ehmed

ez vana qey embazî bine ecele kenî, muhtemelen wina basît nîyo, miheqeq yew sebebê ey esto û ziwan binê tesîr de bimano zî buya xo xusûsîyetê xo dano ci.

çekuya "yo çend" çewlig de zaf şuxulîyena û ez vana qey kurmancî û farskî de zî wina yew şuxulyayiş esto çunke mi google de cigêrayîş kerd îbareya "yek çend" ame mi ver.

yek çend be kudeki be ostad şodim ( bir vakit, çocuklukta hocaya gittik)
yek çend be ostad ı hod şad şodim ( bir vakit de kendi hocalığımızla övündük, mutlu olduk)

"kum yo" de zî miheqeq yew îzahet esto, ez wina basît nêvînena çunke çewlig de ina mana de yewna çeku çina û bêîstîsna pîl-qij herkes şuxulneno, eke tesîr bibêne ganî îstîsnayê ey zî bibêne. Û tesîr bibo zî in bîyayîş za zaf rewîn o, gureyê in zemanî nîyo. Yew zî mi mereq kerd in vatiş çira tesîrê tirkî bibo kî, wina yew vatiş ziwanê ma de zî nêbeno? Ez vana qey cewabê in persê mi ziwanê eqrebayan de esto. Heta ke ma nêewnîye ziwanê bînan mi gore in îzahetê ma kêm maneno.

Mi gore ma nuşte rê bine neheqî kenî, hikaye zaf weş bi, ziwanê nuştoxî zî pak û sade bi û fekê çewlig çi qayde yo eynen wina nuşto.

28 Tebaxe 2011 Yewşeme 14:37

û Tirkî

Mehellî

Raşt a, çîyê folklorîkî bi ziwano mehelî binusîyî hol beno. La Cemal Azijî bi xo tîya de no nuşte nuşto. Nuşte de merdim çekuyanê (kelîmeyanê) mehelîyan binuso beno. No zî çîyo xirab nîyo. La eke merdim çekuyan û vatişê xo de kirdkî tercîh biko hîna hol beno.
Ez zî vana qey "yew çend" û "komyo" (kûm yo) tercumeyê tirkî yê.
Yew + çend (yo + çend)= TIRKÎ DE bir + kaç.
Kûm+yo=kûmyo=TIRKÎ DE hengi+bir=hangisi.
Çewlîg ra teber Dîyarbekir de, Xarpêt de, Dêrsim de, Sêwas de, Motkan de, Sêwrege de kirmancî (zazayî) nêvanî "yewçend" û nêvanî "kûmyo", vanî "çend" û vanî "kûm"/"kam".
Çewlîgî de zî mi nêdîyo kesê ke weş kirdkî bizanî, kesê ke asîmîle nêbîyî vajî "yo çend" yan zî vajî "kûmyo".
Raşt a, mîyanê şarê Çewlîgî de tayê merdimî vanî "yewçend" û "kûmyo". La nê tercumeyê tirkî yê. Ma zanî ke mîyanê şarî de tesîrê tirkî zaf o. Çekuyê tirkî û erebkî zî mîyanê şarî de zaf î. Nimûne:
Herinda varanî de tayê vanî yaxer (Sêwregi),
herinda roşanî de tayê vanî bayrem (Dêrsim) û beyrame (Gimgim),
herinda peynî de tayê vanî soyin (Pîran),
herinda borane de tayê vanî gogerçîne.
Yanî mîyanê şarî de çekuyê tirkî zaf î.
Selamî.

27 Tebaxe 2011 Şeme 21:17

Seba heme şîroveyan bitikne( 6 )