Gola Sîtilan

Cayo  ke Gola Sîtilan tede ya, mîyanê sînoranê dewa Mezra Biro (Tepebaşı) de yo. Mezra Biro, yew dewa peynîyê mintaqaya Sencaqî de pabesteyê merkezê Çewlîgî ya. Na dewe bakurê  Çewlîgî de, koyê ke beynateyê merkezê Çewlîg û Azaxpêrtî (Adaklı) de yê, serê ê koyan de ya. Uca ra hîna cor, hetê bakurî de wareyê Eskîçîmenî, yanî wareyê Dewa Qereparî (Karapınar) û Wareyê Şîrnanê Karêrî (Altınevler köyü yaylası) esto. Wusarî wexto ke beno germ, koyê ke dormaleyê nê wareyan de yê, wewra ê koyan helîyana û pa zobîna çimeyê aw a herikîyena û nê çimeyan ra yew dere virazîyeno. No dere, her di hetanê xo ra awe gêno û nizdîyê 2050 metreyî bakur ra herikîyeno hetê başûrî, yanî hetê deştê Sencaqî ya. Şarê ucayî nê dereyî ra vano "Dereyê Kîlisekî". Cayo ke Gola Sîtilan tede ya, serê Dereyê Kîlîsekî ser o yew gelîyo xorîn o.

Gelîyê Gola Sîtilan cayêko zaf teybet o. Kanyono Grand ke Amerîka de yo, cayê Gola Sîtilan maneno mînyaturê ey. Awa Dereyê Kilîsekî mîyanê henzar serran de bi îstîqrar cor ra herikîyaya. Herikîyayîşê awe no arazîyo kerrayîn taşto û qul kerdo. Bi no şekl yew gelîyo xorîn virazîyayo. Şarê a mintiqa ê gelîyî ra vano “Gelîyê Mezin”. Bi îstîqrar herikîyayîşe awe zereyê dereyî de kerrayî  qul kerdê û peynî de zereyê ê kerrayan de golê tebîî, hîra, xorîn û sey jakûzîyan qulê tebîî virazîyayê. Kerrayê ke qulkerde yê, manenê sîtilan. No sebeb ra şarê  a mintiqa uca ra vato “Gola Sîtilan”. Vanê Gola Sîtilan labelê uca de neke golêk, bi desan golî estê.

Dereyo ke Gola Sîtilan ser o ya, yew hetê ê dereyî mintiqaya Sencaqî, yew hetê ê zî mintiqaya Karêrî ya. Gola Sîtilan mabeynê nê her di mintiqayan de manena. Cêrê Gelîyê Gola Sîtilan de mezrayê Bubanî (Oğuldere) Kilîsek esta. Corê ucayî de zî wareyê Eskîçîmenî (Wareyê Qereparî), hîna wet zî mîyanê mintiqaya Karêrî de wareyê Şîrnanê Karêrî esto. Werayê Eskîçîmenî wareyê qereparican o. Qerepar (Karapınar) nizdîyê Mezrayê Biro de yew dew a. Cuwa ver Mezra Biro pabesteyê Qereparî yew mezra bîya. Dima bîya dewe. Hem qeraparijî hem zî şîrnanijê Karêrî hema zî şinê wareyanê xo.

Qerepar ra (Karapınar) Nurullah Badakol 28 serre yo, ey va "Dadîyê mi kird  a, babîyê mi kurmanc o. Hema vajên ke se ra çewresê ê dewanê ma îtîqadê Raya Heqî ra (elewî), se ra şeştîyê xo zî zî sunnî yê. Sunnîyê dewê ma pêro kurmanc ê. Labelê elewîyê dewê ma kirmanc (zaza) ê. Dewe de ziwano serdest kurmancî ya. Elewîyê dewê ma gama ke xo mîyan de qisey kenê bi kirmanckî qisey kenê. Labelê dewijanê bînan de qisey bikerê kurmancî qisey kenê.  Beynateyê ma zaf hewl o. Ma yewbînan ra keynayan genê û danê. Keyeyanê zaf elewîyan de veyvikê sunnî, yê sunnîyan de zî elewî estê. Elewî beno sunnî beno ma pêro xo yew vînenê. Her serre gama ke aşma hezîranî yena, beno germ û vaşî beno zerd, wextê çîneyîşê vaşan de ma heyvananê xo semedê pawitîşê nêweşî ra benê ware. Çimkî beno ke dewe de zerik bibê yan zî tebeqî bibê. Ma ware de 20-25 rojî manenî, tehlukeyê nêweşî nêmend û çînayîşê vaşan qedîya, ma reyna ageyrenê dewe. Yew zî dewijê ma her serre xo mîyanê de sey festîvalî yew şênayî virazenê. Şênayîyê dewê ma, Dernegê dewê ma wareyê ma de organîze kena. Xerîbî encax dawet bibî eşkenê bêrê festîvalê ma. No festîval de dewijê ma govende gênê û kay kaykenê. Her serre exlebê xo peynîyê aşma hezîranî de yan zî serê aşma temûzî de no festîval organîze beno."

Wareyê Eskîçîmenî de yew çirro rindek esto. Qeraparijan gama ke no çirr viraşto çend hebî kerrayê gulerikê ovalî û mîyanê înan de qulî estê serê çirrî de bi şeklêko tîkkerde nayê ro. Ma Nurullahî ra persa ke "Nê kerrayê ke mîyanê înan qulkerde yê, çi yê? Şima ça ra ardê û çira wina şeklêko tîkkerde serê nê çirrî de nayê ro?" Nurullahî va "Nê kerrayê qulkerdeyî bi destê însanan ameyî viraştiş. Verê cû tiya ra qasê yew-di kîlometreyî dûrî de bî. Destê însananê verînan ra ameyê viraştiş. Beno ke armenîyan viraştê. Wetê nê wareyê ma de yew ca esto, dewijê ma vanê “Kanîya Filla”. No mojneno ma ke tîya hêverî cayê armenîyan bîyo. No rid ra cuwa ver merdimê xerîbî semedê geyrayîşê altunan û defîneyan ameyêne verê nê kerrayanê qulkerdeyan kendênê. Ma zî no hal ra zaf narehet bîyêne. No sebeb ra ma inî kerrayê qulkerdeyî uca ra hewelnayî û kiriştî ardî tîya. Dima ma serê nê çirrî de nayî ro ke wa her çî werte de bo û wa hînî defînecî nêrê tîya."

Derya ra berzîyê Gelîyê Gola Sîtilan nizdîyê 2000 metreyî ya. Merkezê Çewlîgî ra dûrîyê ucayî 60-65 kîlometreyî esto. Şîyayîşê ucayî wina yo: kes pê wesaît a qasê yew saete û vîst deqayî de şino raseno dewa Mezra Biroyî. Hetanî Mezra Biroyî rahar asfalt û rehet o. Mezra Biro ra wet qasê nîm saete bi wesaît a raharo stabîlize dewam keno. Merdim ganî nizdîyê wareyê Eskîçîmenî de wesaît parq bikero. Dima daçewres deqayî bi peyatî şiro, ancax biraso uca.

Çewlîg, 18.08.2017

YASAL UYARI: www.zazaki.net kaynağında yayınlanmış herhangi bir haber, yazı veya fotoğrafın site editöründen izin alınmadan olduğu gibi kopyalanarak ya da üzerinde çeşitli oynamalar yapılarak herhangi bir yerde yayınlanması; farklı çalışmalarda alıntı olarak kullanmak amacıyla cümle veya paragrafların kopyalanmasında ise standart bir şekilde kaynak belirtilmemesi durumunda hukuki süreç başlatılacaktır!