"Ap Hus" terapîstê min o!

“Ap Hus” nameyê kitabê minê pancin yê hîkayan o, tede pancas hîkayeyî estê. Seba ke qehremanê 47 hîkayan ap Hus o, coka merdim eşkeno vajo eno kitabê hîkayanê ap Husî yo.

Ap Hus kam o? Hetê tîpî ra, eke merdim raşt vajo, her dewa ma de yew ap Hus estbi, esto. Heta, ez eşkena vajî ke, her merdimî de bineyke ap Husîtî esta. Yanî ap Hus ma ra parçeyêk o. La hetêk ra zî tu kes nîyo; temamen pêardeyê min o. Û çiyo muhîm, eynî wext de terapîstê min o.

Hîkayeya tewr verîne bi nameyê “Wesîya Ap Husî” mi roja 30 temûz 2009 de www.zazaki.net de weşanaybî. Bi eno qeyde hîkayeyê ke enê kitabî de ca gênê, hema vajêne des serrî ra ver mi dest pêkerd nuştî. Yanî hîkayeyê "Ap Hus"î keda des serran a. Emser mi ewnîya ke pancas hebî temam bîyê, mi va wa êdî sey kitab vejîyê.

Eno miyan de mi ewnîya ke kitabê min ê hîkayan bîyê panc hebî. Coka mi bala xwu da hûmara hîkayeyan ser zî; kitabê min o tewr verîn yê hîkayeyan “Binê Dara Valêre de” de 10 hîkayeyî estê. “Halîn” de 13, “Ez Gule ra Hes Kena” de 32 û “Tarîyîya Adirî de” de zî 12 hîkayeyî estê. Yanî heme hîkayeyê ke enê panc kitabanê mi de weşanîyayê, kenê 112 hîkayeyî. Çend hîkayeyê mi zî kovara Şewçila û Zazakî.Net de weşanîyayê, înşalah rojêk ena dosya zî temam bibo û sey kitab biweşanîyo.

Mi behsê terapîstîya ap Husî kerde. Şima zî zanê, heyatê bindestan heyatêko rezîl o! Vanê "Bûm geyreno geyreno, miyanê teyran de nano di leyîranê xwu!" Ferdê miletê bindestî zî, seba ke nêeşkenê bi serdestanê xwu, ma vajin, qewetê înan, ziwan û edebîyat û kultur û cuya bindestan yê serdestan ra kemêr ê, coka sosyo-psîkolojîyê bindestan tim haletêko patolojîk de yo. Mesela, seba ke nêeşkenê vera serdestan de muqawemet bikerê, serdestan dir hemberî bikerê, yewbînan wenê; xwu yewbînan de tetmîn kenê. Eynî sey mêrdeyê teresî ke şar teber de ey kuweno, o zî yeno keye de cinîya xwu kuweno.

Heto bîn ra, zanayiş dej o. Yanî ferqkerdiş û dîyayişê çiyan merdimî de beno xem û dej û êş û jan û kul û keder û keser…

Xwura rewşa miletê bindestî zehmet a, la eke merdimî de bineyke şiûr bibo û rewşa miletê xwu ferq bikero, bivîno û bizano, wilay-bîlay, heyat merdimî rê hezar qat beno zehmet, beno giran, nîno antiş. Mesela, seraserê emrê mi heme mîyanê dû û dûmanê şewateyan û wêrankerdiş û tepişîyayiş û îşkence û kiştiş û şîn û dej û kul û kederî de viyart. Her roja Homayî, çar hetanê welatê ma ra xeberê ke estikanê merdimî de jan kenê yenê. Êdî çimê mi dîyayiş ra, goşê mi şinawitiş ra, zerrîya mi hîskerdiş ra, eqlê mi muhakeme ra, hewseleya mi xeyalkerdiş ra rincan kewtê, melekeyê minê eqlî hal ra kewtê, qefilîyayê...

Hela mevajê ke heyatê min ê şexsê! Xwura mi rê her çî ekstra zehmet, bêrehm…

Eno semed ra, zafê reyan nuştişê enê hîkayanê mîzahî mi rê sey terapî yeno. Yanî ez keyfê xwu ra, zewqê xwu ra hîkayanê mîzahî nênusena.

Ez nika senî tarîf bikerî, ez nêzana ke! Ma vajin, yew merdimo derdin senî ke xwu dano alkolî, bi şimitişê alkolî qet nêbo haletê sermestîye de, derd û kederê xwu keno xwu vîr ra. Yê mi zî hema vajêne ke wina yo. Yanî mi ke yew hîkayeya mîzahî nuşte, ez xwu rê peşmirîyena. Çimkî mi bi a hîkaye xwu rê yew çimeyê moralî ardo meydan. Hîkaye mi ser o tesîrêkê sey kesê ke derdan ver alkol gêno û demeyêk derdê xwu keno xwu vîr ra kena. Coka ez vana "Ap Hus" terapîstê min o.

Enê hîkayan, vîstikêk bo zî, mi xem û keder û keser û dej û janan ra dûrî vistî. Yanî merdim eşkeno vajo ser û sebebê afernayişê enê hîkayanê mîzahî dej o; mi dej ra huyayiş dito...

Labelê ez hêvîdar a, înşelah, wendoxî dej û keder nêvînê. Wendişê enê hîkayan ra keyf bigêrê, zewq bigêrê.

Badê ke mi wina xemgîn tayê çî vatî, qet nêbo, ez kitab ra yew hîkaye neqil bikerî ke şima xemgîn nêbê.

DERSE

Lajê ap husê Keyê Hesan ê qicî newe dest bi wendiş kerdibi, şiyêne verê ap Deqmanî de dersa Elîfbê girewtêne.

Ap Hus û ap Deqman zemanan ra reqîbê yewbînî yê, hertim yewbînî dir sere anto.

Badê ke hewteyêk ser de şi, ap Husî veng da lajê xwu, va:

- Dê hela bê tiya. To dersa xwu ezber kerda yan nê?

Lajekî va:

- E bawo, mi zaf weş ezber kerda.

Ap Husî va:

- Dê hela biwane.

Lajekî bi heme masumîya xwu dersa ke ezber kerda, babîyê xwu rê wina tekrar kerde:

Elîf û bê û tê û sê û cîm

Huso pîso çikuso recîm

Hê û xê û dal û zal û rê û sîn

Husî da piro şi heta Waresîn

Şîn û sad û dat û tê û zê û eyn

Huso şeytano mizawiro quleteyn

Xeyn û fê û qaf û kaf û lam û mîm

Huso dizd şino miyanê rezê Merrnîm

Hê û lamelîfla û yê; dersa ma bes

Huso, engura şarî mewe, hendî bes!

Ap Husî baş fam kerd ke mesela çi ya!

Didanê xwu pêsero şidênayî, qirçî fek ra şîye. Heme mûyê ci sey dijeyî bîyî tîk. Bi hêrs qîra lajekî ser. Va:

- Meşo verê ê melûnî de ders megêre. Çi wendiş o, çi hal o! Mêrik dersa şeytanîye dano!

Roşan Lezgîn, Ap Hus, Weşanxaneyê Roşna, Diyarbekir, 2018, 64 rîpelî